Neredeyse herkesin dis görünüsüyle ilgili begenmedigi, sikayetçi oldugu ve degistirmek istedigi bir özellik vardir. Çogu zaman kemikli burunlar, kusursuz olmayan disler ya da bazi cilt problemleri bunlara örnektir. Ancak beden sekil bozuklugu rahatsizligina sahip olan kisiler normalden çok daha farkli olarak her gün saatlerce vücut kusurlari hakkinda düsünürler. Bu vücut kusurlari her zaman gerçek olmak zorunda degildir. Onlarin sadece kusurlarin var oldugunu farz etmeleri sürekli olarak bunun hakkinda düsünmeleri için yeterlidir. Bu kisiler sahip olduklari negatif düsünceleri kontrol edemez ve beden sekillerinin bozuk olduguna inanirlar. Üstelik çevresinden gelen ikazlara karsi da kapalidirlar. Bu nedenle oldukça yüksek siddette duygusal süreçler yasayabilirler ve günlük faaliyetlerini aksatirlar. Hatta çogu zaman baskalarinin da onlarda sekil bozuklugu oldugunu düsünmesini engellemek için sosyal faaliyetlerden kaçinirlar ve kendilerini izole etmeye çalisirlar.
Bu rahatsizlik her yastan ve her cinsiyetten kisilerde görülebilir. Ancak daha çok genç yetiskinlerde yaygindir. Beden sekil bozukluguna sahip kisilere çevresindeki insanlar “kendine takintili, kendini begenmis, simarik” ve benzeri etiketler verebilirler. Bu durumda kisilerin rahatsizligini tetikleyebilecek unsurlar arasinda yer alabilir. Dolayisiyla bilinçli hareket etmek, bu rahatsizliga sahip olan kisileri yadirgamak yerine psikologa yönlendirmek oldukça mantikli olacaktir.
Beden Şekil Bozukluğu Belirtileri
Var oldugu düsünülen ya da gerçekten var olan beden sekil bozukluklari hakkinda sürekli düsünerek mesgul olmak istenmeyen ve kontrol edilmesi zor sonuçlara yol açabilir. Örnegin: sosyal yasamda, is yerlerinde, okulda ya da diger faaliyet alanlarinda büyük engellere veya aksamalara neden olabilecek kadar zaman alici olabilir. Bu nedenle beden sekil bozuklugu algisina sahip olan kisilerde de bu aksamalara siklikla rastlanilir. Bahsi geçen kisilerde beden sekil bozuklugu ile ilgili rahatsizliklar oldugu düsünüldügünde, yapilmasi gereken ilk sey bir psikolog ile görüserek uzman destegi almaktir. Ayni sekilde bu rahatsizligin kendinizde oldugunu düsünüyorsaniz, bir uzmana danismakta geç kalmamalisiniz. Bu rahatsizligin varligindan süphelenmenizi saglayabilecek belirtiler mevcuttur. O belirtiler sunlardir:
- Görünüste baskalarina görülemeyecek ya da önemsiz oldugu düsünülecek bir kusur ile asiri derecede mesgul olmak
- Görünüsü çirkin hale getiren ya da deforme eden bir kusurun olduguna inanmak
- Baskalari dis görünüs ile ilgili herhangi bir yorumda bulundugunda alay edildigini düsünmek
- Sik sik aynayi kontrol etmek
- Kendine zarar vermek suretiyle kusurlari gidermeye çalismak (Deri soymak, tirnaklamak vb.)
- Algilanan kusurlari abartili makyaj ya da kiyafetlerle gizlemeye çalismak
- Sürekli baskalarinin dis görünüsü ile karsilastirma yapmak
- Baskalarindan sik sik olumlu elestiriler ve onay almaya çalismak
- Mükemmeliyetçi egilimlere sahip olmak
- Kozmetik hiçbir yöntemden memnun kalmamak
- Sosyal durumlardan kaçinmak
- Kendinizde ya da herhangi bir sevdiginizde bu belirtileri görüyorsaniz bir psikologa basvurmali ve profesyonel destek almalisiniz.
Beden Şekil Bozukluğu Risk Faktörleri
Beden sekil bozuklugu algisi genellikle ergenlik döneminde ortaya çikmaya baslar. Bu dönemlerde akran baskisi ve vücut algisinin gelisimi oldugundan dolayi kisiler de kendi bedenleri ile ilgili rahatsiz edici düsüncelere sahip olmaya egilimli olur. Bu düsünce yapisi kadinlarda erkeklere oranlara daha çok görülür. Asagida listelenen faktörlerin kisilerin beden sekil bozuklugu algisina sahip olmasini saglayacak zeminleri hazirlayabilir:
- Beden sekil bozuklugu ya da obsesif-kompulsif bozuklugu olan kisilerle kan bagina sahip olmak
- Çocuklukta alay, ihmal veya istismar gibi olumsuz deneyimler yasamis olmak
- Mükemmeliyetçilik gibi belirli kisilik özelliklerine sahip olmak
- Toplumsal baski veya güzellik beklentileri ile karsi karsiya gelmek
- Anksiyete, obsesif kompulsif bozukluk, depresyon ya da benzeri baska bir psikolojik rahatsizliga sahip olmak
Bu kritlerler, özellikle birkaç tanesi ayni anda görüldügünde beden sekil bozuklugu algisina sahip olmaya yol açabilirler.
Beden Şekil Bozukluğu Teşhisi
Beden sekil bozuklugunu teshis edebilmek için DSM-5 tani ölçütlerine bagli kalinmaktadir. DSM-5, beden sekil bozuklugunu, diger bazi bozukluklarla birlikte siniflandirir. Bu sayede uzman, hasta için gerekli olan testleri bu dogrultuda uygulayabilir. Testlerin dogru bir sekilde uygulanmasi, tani koymada basari oranini arttirmaktadir.
Beden sekil bozuklugu tanisi için DSM-5 tani ölçütleri sunlar olmaktadir:
- Görünüme dair duyulan yogun endise
- Tekrar eden davranislar
- Günlük hayati etkileyecek sorunlarin ortaya çikmasi
- Yeme bozuklugu
Beden Şekil Bozukluğu Tedavisi
Bedel sekil bozuklugu algisinin tedavisi kisiden kisiye degisiklik gösterebilir. Kisinin rahatsizlik seviyesine ya da tedaviyi kabul edip etmemesine bagli olarak farkli yöntemler uygulanabilir. Genellikle uygulanan üç tedavi yöntemi bulunmaktadir. Bunlar; terapi, ilaç kullanimi ve hastanede yatili tedavi yöntemleridir. Kisileri olumsuz düsüncelerinden kurtarmak, tetikleyicilerinin etkisini yok etmek, esnek düsünce yollarini ögretmek ve travmalarin etkisini azaltmak için terapi yöntemi uygulanir. Terapinin yeterli gelmedigi noktada ilaçlardan destek alinir. Eger hasta bu tedavi yöntemlerini israrla kabul etmiyor ve kendine büyük oranda zarar veriyorsa hastanede yatili tedavi uygulamalari tercih edilir.
