Davranim bozuklugu; saldirganlik, hirsizlik gibi baskalarinin haklarini hiçe sayan, tekrarlayan ve kalici bir davranis biçimi haline dönüsen bir durum olarak tanimlanir. Kisinin yasi ile paralel olarak degisen toplumsal normlari ya da kurallari ihlal eden davranislari olusmaya baslar. Çocuk özünde, ihtiyaçlarini saldirgan davranislar yolu ile bir mesaj seklinde iletir. Bu mesajin alicisi dogumdan itibaren ebeveyndir. Bu gereksinimler ebeveyn tarafindan karsilanmadiginda saldirgan davranislar meydana gelir. Bu süreçte ebeveynlerin tutumu oldukça önemlidir. Nitekim, mesaji alan ebeveyn bu davranislar karsisinda tahammül ederek çocugun duygularini sakinlestirebilmelidir. Böylece davranista iyilesme gerçeklesebilir ve bu antisosyal tutumlar, olumlu bir hal alir.
Literatürde yer alan tanima göre, davranim bozukluguna sahip çocuklarda fayda saglamak, istediklerini elde etmek için yalan söyleme ve kandirma davranislari görülür. Davranim bozuklugunda görülen izole edilmis fiziksel saldirganlik; mülke zarar verme, hirsizlik yapma ve yangin çikartma eylemleri gibi ciddi durumlardir.
Davranım Bozukluğunun Sebepleri Nelerdir?
Erken çocukluk döneminde yasanan çatismalarin etkisiyle davranim bozuklugunun gelisebilecegi söylenebilir. Çocugun davranim bozuklugu gelistirmesinde aile bireylerinin özelliklerinin etkili oldugu arastirmacilar tarafindan siklikla dile getirilmistir. Ailenin bu özellikleri içerisinde kayitsiz kalma, disiplinli olma, sert davranma ve dengesiz davranislar sergileme bulunmaktadir.
Davranim bozuklugu görülen çocuklarin aile bireyleri arasinda bir üyenin baskinligi oldukça belirgindir. Aile içerisindeki bir durum karsisinda savunucu iletisim görülmesi, çocugun davranislarinin ebeveynler tarafindan daha az kabul edilmesi ve çocugun desteklenmemesi çogunlukla görülmektedir. Çogunlukla erkek çocuklarinda karsi tarafa saldirmak eyleminin ortaya çikmasi, ceza yöntemine basvuran otoriter ailelerde büyüyen çocuklarda görülmektedir. Bu çocuklar ebeveynleri tarafindan sevilmediklerine inanir, çevreye karsi yikici hareketler gösterir ve olumsuz tavirlar sergiler.
Davranım Bozukluğu Türleri Nelerdir?
Davranim bozuklugu tanisina sahip çocuklar ya da ergenler genellikle kontrol etmesi zor davranislar sergilerler. Kendilerine yönelik belirlenmis kurallara uymakta güçlük çekeler ve eylemlerini sonuçlarini önceden düsünmeden dürtüsel olarak gerçeklestirirler. Ayrica çevrelerinde yer alan kisilerin davranislarinin sonuçlarindan ne sekilde etkilenecegini de pek düsünmezler. Bu taniya sahip çocuklarda görülen davranislari dört grup altinda siralamak mümkün. Bu dört grup su sekildedir.
- Agresif davranislar
- Aldatici davranislar
- Yikici davranislar
- Kurallarin ihlaline yönelik davranislar
Bu gruplarin her birinde yer alan davranislar aslinda bütün çocuklarda gözlemlenebilir. Ama bu davranislar siklikla tekrarlandiginda ve siddetli etkilere yol açtiginda davranim bozukluguna dönüsmektedir.
Davranım Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Davranis bozuklugu olan erkek çocuklar, kizlara kiyasla daha çok saldirgan ve yikici davranis sergileme yatkinligina sahiptir. Kizlar ise erkeklere kiyasla daha fazla aldatici ve kurallara aykiri davranislara yatkindir. Çocuklarda siklikla rastlanilan davranim bozuklugu belirtilerinden bazilari sunlardir:
- Baskalarini korkutmak ya da onlara karsi zorbalik yapmak
- Insanlara ya da hayvanlara kasitli olarak fiziksel açidan zarar vermek
- Yaralayici ya da tehlikeli nesneleri silah gibi kullanmak
- Düzenli olarak yalan söylemek
- Nesneleri umursamadan kirmak
- Hirsizlik yapmak
- Kundakçilik ve benzeri yöntemlerle mülke zarar vermek
- Okuldan sik sik kaçmak
- Evden sik sik kaçmak
- Uyusturucu ve alkol kullanimina bas vurmak
- Çok genç yasta cinsel davranislar sergilemek
Bütün bunlara ek olarak, davranim bozuklugunun semptomlari hafif, orta veya siddetli olabilir. Yani her belirtinin meydana gelme süreci, etkisi ve siddeti kisiden kisiye degisiklik gösterebilmektedir. Bu nedenle bu belirtiler, belirli bir seviyede gözlemlenmelidir. En uygun taniyi almak ve sorunlarla mücadele edebilmek adina bir uzmanla görüsülmelidir. Çocugunuzla beraber danisacaginiz bir psikolog sizi en iyi sekilde yönlendirerek uygun bir tedavi plani hazirlayabilir.
Davranım Bozukluğu Hangi Yaşlarda Başlar?
Davranim bozuklugu, çocukluk çaginda ortaya çikan bir ruhsal saglik sorunudur. Erkek çocuklarda, kiz çocuklarina oranla daha sik görülebilir. Genel olarak baslangiç yasi 4 ile 8 yas arasinda degisebilmektedir. Davranim bozuklugu bulunan çocuklarda, beraberinde farkli bozukluklar da ortaya çikabilir. Dikkat eksikligi, hiperaktivite, depresyon ya da kaygi bozuklugu gibi durumlarla karsilasilabilir.
Davranım Bozukluğu Tedavisi
Davranim bozuklugu tedavisi için ilk olarak, altinda yatan nedenlerin kesfedilmesi ve incelenmesi gerekir. Bu sebeple tek bir tedavi yöntemi üzerinden gitmek yanlis olacaktir. Ayni zamanda tedavi sürecinde ebeveynlerin destegi ve tutumu da çok önemlidir. Çocuk ebeveynlerinin yaninda huzursuzsa ya da sevilmedigini hissediyorsa, tedaviden olumlu yanit almak zorlasir.
Davranim bozuklugu olan çocugun ortami ve ailesi ile olan iliskisi gözlemlenir. Bunun sonucunda uygun tedavi ve terapi yöntemi belirlenebilir. Ayni sekilde, tedavinin süresi ve seans sayilari da bu gözlem sonucu yapilacak degerlendirmeye baglidir.