Bipolar Bozukluk Nedir?
Bipolar bozukluk, iki uçlu bir ruhsal bozukluktur. İki uçludan kastımız, iki farklı duygudurum dönemi arasında gidip gelebilmeleridir. Bu hastalığa sahip kişiler çökkünlük ve tam tersi olarak nitelendirebileceğimiz taşkınlık dönemlerini birbiri ardına yaşayabilmekte ve bu durum da hem kendilerini hem de çevrelerindeki yakınlarını zora sokabilmektedir. Yaşadıkları bu farklı duygulanımlar içeren dönemler zaman zaman yatışabilmekte ya da alevlenebilmektedir. Bahsettiğimiz bu dönemleri daha detaylıca ele alıyor olacağız.
Taşkınlık (Mani) Epizodu: Hasta, en az 1 hafta boyunca coşkulu ya da asabi, konuşkan, hiperaktif, grandiyöz ve dikkati dağınık olabilmektedir. Karar verme yetilerinde de bozulmalar görülebilmektedir. Tüm bu nedenlerle de kişinin, günlük yaşamdaki işlevselliği bozulabilmektedir.
Hipomani ise yine maniye benzemekle beraber daha kısa süreli ve daha az şiddetlisidir. Manide hastaneye yatırılma gerekli görülebilirken hipomani dönemleri için bu durum pek de gerekli değildir.
Çökkünlük (Depresyon): Majör depresif epizodta ise hasta en az 2 hafta depresif hisseder ve genelde hayattan keyif alamaz. Yeme ve uyku problemleri, suçluluk duyguları, enerjide azalma, konsantrasyonda bozulmalar ve ölüm düşünceleriyle meşgul olma gibi durumlar sıklıkla görülebilmektedir.
Bipolar Bozukluk Belirtileri
Bipolar bozukluğun mani dönemi belirtileri temelde şu şekildedir:
- Abartılı düşünceler
- Enerjide ve motor hareketlerde belirgin artış
- Uyku ihtiyacında belirgin azalma
- Konsantrasyonda bozulmalar
- Özgüven artışı
- Özellikle de riskli olabilecek davranışlara karşı dürtüsellikte artış
- Cinsel istekte artış
- Yoğun madde kullanımı
- Aşırı neşe
Bipolar bozukluğun depresyon dönemi belirtileri ise temelde şu şekildedir:
- Mutsuzluk ve karamsarlık
- İsteksizlik
- Enerjide ve motor hareketlerde belirgin azalma
- Cinsel istekte azalma
- Konsantrasyonda azalma
- Özgüvende azalma
- Değersizlik ve suçluluk düşünceleri
- Ölüm düşünceleriyle meşgul olma
- İştah düzeyinde ve uykuda belirgin artış ya da azalma
Bipolar Bozukluk Dönemlerini Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Öncelikle mevsimler, bipolar bozuklukta yaşanan dönemleri tetiklemede oldukça etkilidir. Kişiler özellikle sonbahar ve kış mevsimlerinde daha çok depresif duygulanımlara eğilimli olurken ilkbahar ve yaz mevsimlerinde ise taşkınlık ve coşkunluğa daha eğilimli olabilmektedirler. Özellikle ilkbahardan yaz aylarına geçişlerin, bipolar bozukluğun alevlenmesi açısından en riskli dönemler arasındadır.
Bunun dışında stres faktörleri, olumsuz yaşam deneyimleri, genetik faktörler, beyindeki bazı biyolojik maddelerin yoğunluğu ve işlevleri, travmatik yaşantılar gibi faktörler de bipolar bozukluk dönemlerini etkileyen ve tetikleyici olabilecek faktörlerdendir.
Bipolar Bozukluk Teşhis ve Tedavisi
Bipolar bozukluğun tedavisi nispeten uzun sürelidir. Çoğu zaman yaşam boyu destek almak da söz konusu olabilmektedir. Genelde bipolar bozukluğun tedavisinin temelini farmakolojik tedavi oluşturur. İlaçlar, manik ve depresif dönemlerin şiddetini normalize etmek ve kontrol altında tutabilmek için oldukça büyük önem arz eder. Genellikle lityum ve gerekli görüldüğünde de antipsikotiklerin sıklıkla kullanılabildiğini söylemek mümkündür.
Tabi bunun dışında kişinin ve yakın çevresinin de hastalık hakkında bilgilendirilmeleri oldukça önemlidir. Bu noktada terapilerin psikoeğitimi içermesi oldukça faydalı olacaktır. Özellikle hastalığın kavranması, gelmekte olan dönemin ve atakların fark edilebilmesi önemlidir.
Terapinin diğer olası amaçları ise stresle baş edebilme becerilerinin arttırılması, beslenme ve uyku düzeni için takip çizelgesi oluşturulması, aile ve sosyal desteğin arttırılması, bilişsel çarpıtmaların gözden geçirilerek yerine daha sağlıklı olabilecek alternatif düşüncelerin koyulması gibi durumları içerebilmektedir.
Bipolar Bozukluk Atakları
Dediğimiz gibi manik ya da depresif ataklar geçirilebilen bu hastalığın iki farklı türü bulunmaktadır: Bipolar I ve bipolar II. Bipolar I’de en az bir mani epizodu olmalıdır. Buna ek olarak kişi majör depresif epizod geçirebilir ya da geçirmeyebilir.
Bipolar II’de ise daha az şiddetli olan hipomanik atak en az bir kere görülmelidir. Bunun dışında bir de majör depresif epizodun varlığı bipolar II tanısı koyabilmek için gereklidir.
Bipolar Bozukluk ile Birlikte Görülebilen Hastalıklar:
Kaygı bozuklukları, madde kötüye kullanımı, yeme bozuklukları, kalp rahatsızlıkları ve diyabet gibi rahatsızlıklar bipolar bozukluk ile birlikte rastlayabileceğimiz hastalıklara örnek olabilmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Bipolar Bozukluk Tedavisi Ne Kadar Sürer? Bipolar Bozukluk Tamamen İyileşir mi?
Bu elbette ki kişiden kişiye değişiklik gösterebilen bir durum olsa da bipolar bozukluk temelde tamamen ortadan kaldırılabilen bir hastalıktan ziyade daha çok kontrol altında tutulmaya çalışılabilen, günlük yaşantımıza uyum sağlama yeteneğimizin geliştirilmeye çalışıldığı ve yaşam kalitemizi arttırmaya yönelik çalıştığımız bir rahatsızlıktır. Dolayısıyla kimilerinde yaşam boyu devam edebilen tedaviler söz konusu olurken kimilerinde ise belli bir müddet takip sağladıktan sonra yalnızca gidişatı kontrol etmek yeterli olabilmektedir.
