Kumar Bağımlılığı
Kumar bagimliligi daha degerli bir sey elde etme beklentisiyle deger verdiginiz bir seyi riske atmaktir. Kontrol edilemez bir dürtüdür
Kumar, beynin ödül sistemini diger uyusturucu ve uyarici maddeler gibi etkileyerek bagimliliga yol açabilir. Bagimlilik gelistiginde artik kontrol edilemez ve kisinin tüm islevselligini bozarak hayati tehdit olusturur.
Kumar Beyni Nasıl Etkiler?
Metamfetamin ve kokain gibi beyinde dopamin salinimini arttirarak etki olusturur. Kumar oynamak bagimlilik yapan maddeler gibi beynin ödül sistemini etkiler ve dopamini yaklasik 10 kat arttirir.
Bir ödülün kisiye göre degerini, ödülün büyüklügü ile bu ödülün verilmesi arasindaki süre belirler. Öyle bir an vardir ki, o anda daha küçük bir ödül daha büyük ancak daha geç bir ödülden daha fazla tercih edilir. Daha büyük ödülün gecikme süresi uzadikça küçük ödülün tercih edilme olasiligi artar.
Ödülün verilmesi geciktiginde degerini kaybetmektedir. Dürtüsel seçim hemen verilen küçük ödülün tercih edilmesidir. Kumar bagimlilarinin dürtüsellik düzeyi yüksektir ve riskli karar verme süreçleri vardir.
Kumar bagimlilarini riskli karar verme sürecine iten bir diger neden bagimlilarin mizaçlarindaki belirgin yenilik arayisi örüntüsüdür.
Bilissel olarak ise kumar bagimliliginin temelinde düsünce sürecinde bir bozukluk yatmaktadir. Bunlar kazanmaya duyarlilik, kaybetmeye duyarsizlik, yüksek dürtüsellik ve riskli karar verme sürecidir.
Kumar oyunlari sans faktörüne bagli oyunlardir. Piyango, rulet ve slot makineleri gibi tamamen sansa dayali oyunlar vardir. Ancak poker, iddia ve bazi online oyunlar gibi sanki beceriye dayali gözüken oyunlarda da sans faktörü agir basmaktadir. Kumar bagimlilarinda sans algisi ve sansa dair inanislar degismistir. Kontrol yanilsamasi bu çarpitilmis inançlardan bir tanesidir.
Erkekler beceriye dayali oldugu düsünülen poker, iddia gibi sans oyunlarini genelde aksiyon için tercih ederler. Kadinlar ise duygusal sorunlarindan uzaklasmak için genelde sans oyunlarini kaçis olarak kullanirlar.
Kumar bagimliligi olanlarin çok büyük bir kisminda riskli alkol kullanimi vardir. Ayrica diger uyusturucu ve uyarici madde kullanimi da siktir. Yapilan çalismalarda bu kisilerde depresyon, anksiyete ve kisilik bozukluklari orani yüksek bulunmustur.
Kumar Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?
- Zihnin sürekli olarak kumarla mesgul olmasi
- Heyecan ve kazanma hissini saglayabilmek için daha büyük miktarlarda oynama
- Kumar oynama davranisinin kontrol edilememesi, basarisiz birakma girisimleri
- Kumar oynanmadiginda sinirlilik, tahammülsüzlük, gerginlik
- Sorunlar, olumsuz düsünceler ve çaresizlik, suçluluk, kaygi, degersizlik gibi hislerden kaçmak
- Kaybedileni telafi etmeye çalismak için daha yüksek miktarlarda oynamak
- Sik yalan söylemek
- Is, aile ve arkadas çevresini ihmal etmek
- Kumar nedenli borç yapmak, hirsizlik ve dolandiricilik gibi adli sorunlar yasamak
Kumar bagimliligi olan kisiler bir süre oynamadiklarinda durumlarinin düzeldigini ve artik kumar oynama davranisini kontrol edebileceklerini düsünürler. Bu durum maalesef kalici degildir. Beynin ödül merkezi kalici olarak etkilenmistir. Kisi çogu zaman ne oldugunun tam farkina varmadan ayni çikmazin içinde bulur kendini. Bu çikmazdan kurtulmak için profesyonel yardim alinmasi sarttir.
Kumar Bağımlılığı Nedenleri
Kumar bagimliligi madde bagimliligi gibi yeterli miktar ve süre bu davranisi gerçeklestiren tüm herkeste gelisebilir. Ancak bazi insanlarda genetik bir egilim bulunmaktadir. Yenilik arayisi, ve dürtüselligi yüksek kisilerin daha kolay bagimlilik gelistirdigi tespit edilmistir. Hatali bilissel inançlar da bu davranisin pekismesine neden olmaktadir.
Kumar Bağımlılığı Genetik Mi?
Kumar bagimliligina genetik faktörler çevresel faktörlerden daha fazla neden olmaktadir. Dopamin, Ankk1,DRD2 Taq1A1, serotonin 5HTTLPR, MAO-A,DRD3, DRD4, HTR2A ve COMT genlerindeki degisimler kumar bagimliligi ile iliskili bulunmustur
Risk Faktörleri
Psikiyatrik bozukluklar. Madde kullanimi, depresyon, anksiyete bozuklugu, bipolar bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk, Dikkat eksikligi hiperaktivite bozuklugu ve bazi kisilik özellikleri olanlarda kumar bagimliligi daha fazla görülmektedir.
Parkinson ve huzursuz bacak sendromunda kullanilan dopaminerjik ilaçlar ödül merkezini uyararak kumar oynama bozukluguna neden olabilmektedir.
Ayrica rekabetçi, dürtüsel, huzursuz, sikilgan kisilik özellikleri kumar bagimliligi riskini arttirmaktadir.
Kumar bagimliliginda basta maddi sorunlar olmak üzere kisinin çikmazda hissettigi problemler nedeniyle intihar düsüncesi ve girisimleri siktir.
Asiri strese bagli uykusuzluk, anksiyete, depresyon gelisebilir. Kumar bagimliligi aile ve sosyal çevrede sorunlara, maddi kayiplara, adli sorunlara ve bedensel sagligin bozulmasina neden olmaktadir.
Kumar bagimliligi tanisi bir psikiyatrist tarafindan iyi bir degerlendirilme yapildiktan sonra konulmalidir. Asiri para harcama davranis örüntüsünün altinda hangi psikopatoloji oldugu, kullanilan ilaçlarla ilgisi olup olmadigi detaylica irdelenmelidir.
Kumar Bağımlılığı Testi
South Oaks Kumar Tarama Testi
Lowa Kumar Testi
Kumar Bağımlılığı Nasıl Anlaşılır?
Kumar oynamaktan dolayi suçluluk ve pismanlik hissediyorsaniz, kumar oynamayi birakmayi istediginiz halde birakamiyorsaniz kumar bagimlisi olabilirsiniz.
Bir uzmana basvurmaniz, profesyonel bir yardim almaniz gerekmektedir
Kumar Bağımlılığı Nasıl Bırakılır?
Kumar Bağımlılığı Tedavisi
Tedaviye yönelik engeller utanma, damgalanma korkusu, sorunu kabul etmeme, tedaviye inancin olmamasi ve mali kaygilar olarak siralanabilir
Kumar bagimliligini tedavisinin en zor yani kisinin bagimli oldugunu kabul etmesidir. Aile ve yakin çevre kisiyi tedavi için zorlar. Kisi için tedavi basvurusunu kabul etmek bagimli rolünü kabul etmek anlamina gelebilir. Bu da damgalanma hissini beraberinde getirir. Ancak unutulmamalidir ki tedavi basvurusunun hedefi tekrar hayatinizin kontrolünü kazanmanizdir.
Bagimlilik tedavisi üç asamaya ayrilmaktadir.
Ilk asama detoksifikasyon fazidir. Anksiyete, sinirlilik, tahamülsüzlük gibi çogunlukla duygu durumla ilgili olan yoksunluk belirtilerini azaltmayi ve ortadan kaldirmayi amaçlamaktadir. Bu asamada yoksunluk belirtilerini hafifletecek ilaçlar kullanilmaktadir.
Ikinci asama, nüksetmeyi önlemek için motivasyonu arttirmaya, istekle bas etmeye yönelik stratejileri ögrenmeye ve bagimlilik davranislarinin yerine saglikli davranis kaliplarini koymaya odaklanan iyilesme sürecidir. Bu fazda ise ilaçlar ve davranissal terapiler vardir.
Üçüncü asama, nüksü önlemeyi ve tekrar kumar oynama davranisini engellemeyi amaçlamaktadir.
Kumar Bağımlılığı Terapisi
Davranisçi terapi, kognitif terapi, bilissel davranisçi terapi ve motivasyonel görüsme kumar bagimliliginda etkili olan terapilerdir. Davranis terapisi ile kumar oynama dürtüsünü azaltacak beceriler kazandirilir. Bilissel davranisçi terapi ile çarpitilmis düsünceler ve olumsuz inançlari belirlenir. Bunlari alternatif ve olumlu olanlarla degistirme hedeflenilir.
rnKumar oynama dürtüsünü tetikleyen durumlarin fark edilmesi ve bunlardan kaçinilmasi amaçlanir.
rnKumar bagimliligi terapisinde kumar oynama dürtüsüne karsi basetme becerileri gelistirilmektedir.
rnKumar bagimliligini yenmek için irade gücü yeterli degildir. Yeterli sosyal destegin saglanmasi tedavi basarisini olumlu etkilemektedir. Bu nedenle destek alabileceginiz aile üyelerinden ve arkadasinizdan yardim istemeniz faydali olur.
Kumar Bağımlılığı İlaç Tedavisi
Bazi antidepresanlar ve madde bagimliliginin tedavisinde kullanilan ethylex gibi ilaçlar kumar bagimliligi tedavisinde etkilidir. Kumar bagimliligi olanlarda sik görülen depresyon, kaygi bozuklugu, obsesif kompulsif bozukluk ve dikkat eksikligi hiperaktivite bozuklugu arastirilarak bunlara yönelik de tedavi planlanmalidir.
