Saglikli bir hayat için en gerekli seylerden biri egzersizdir. Ancak pek çok seyin oldugu gibi egzersizin de fazlasi zararlidir. Kisilerde egzersiz yapmakla ilgili sagliksiz bir takinti meydana geldiginde bagimlilik olusabilir. Diger bagimliliklarda oldugu gibi egzersiz bagimliliginda da uç davranislar ve sagliksiz etkiler mevcuttur. Hastalari bu bagimliliga genelde fiziksel görünümleri hakkindaki düsünceler iter. Saplantili bir sekilde çalisan egzersiz bagimlilari kötü yan etkileri görmezden gelme egilimlerine sahiplerdir. Bu bagimlilik türü yeme bozukluklariyla bir arada görülebilir.
Egzersiz Bağımlılığı Türleri
Egzersiz bagimliligi toplumda genelde erkeklerde rastlanilan bir hastaliktir. Genellikle vücut görünümü ile ilgili takintilarin ve yeme bozukluklarinin sonucunda ortaya çikar. Iki tür egzersiz bagimliligi vardir:
- Birincil egzersiz bagimliligi
- Ikincil egzersiz bagimliligi
Bu bagimliligin çesitleri arasindaki en belirgin fark takintilarin ortaya çikis seklidir.
Birincil Egzersiz Bağımlılığı
Birincil egzersiz bagimliligi kisilerde davranissal bagimlilik türü olarak görülür. Bu hastalarda egzersiz yapma takintisinin yani sira herhangi bir zihinsel bozukluluk görülmemektedir. Bagimliligin bu türü daha çok erkeklerde görülür ve endorfine verilen tepkiler sayesinde gelisir. Egzersiz sonucunda ortaya çikan endorfin kisilerin tatmin olmasini saglar. Bununla beraber de bagimlilik olusmaya baslar.
İkincil Egzersiz Bağımlılığı
Ikincil egzersiz bagimliligi birincilden farkli olarak baska zihinsel bozukluklarla birlikte görülür. Bu zihinsel bozukluklar genelde anoreksiye nervoza ya da bulimiya nervoza gibi yeme aliskanliklariyla ilgili rahatsizliklardir. Daha çok kadinlarda görülür ve dis görünüsle ilgili takintilari da beraberinde getirir.
Egzersiz Bağımlılığının Sebepleri
Egzersiz bagimliligi genelde vücut imaji bozukluklari sonucu ortaya çikan takintila sebebiyle meydana gelir. Vucut egzersiz faaliyetlerinden sonra endorfin ve dopamin salgilar. Bu hormonlarla birlikte yasanan cosku hissi de egzersizin keyif verici bir aktiviteye dönüsmesini saglar. Bu hissi elde edebilmek için sürekli egzersiz yapan kisiler bu durumu sorunlari ile basa çikma mekanizmasi olarak kullaniyor olabilir. Böylece de egzersiz yapmayi biraktiklarinda mutsuz olacaklarini düsündükleri için bagimli hale gelirler.
Toplumsal baski ya da akranlarla uyum saglayabilme istekleri de kisilere egzersiz yapma takintisi kazandirabilir. Bu takintilari kontrol altinda tutmak oldukça zordur, bu yüzden kolayca bagimliliga dönüsürler. Bagimliliktan kurtulmanin en etkili yolu alaninda uzman psikologlardan psikolojik destek almaktir.
Egzersiz Bağımlılığının Etkileri
Egzersiz bagimliligiyla birlikte olusabilecek pek çok yan etki vardir. Bu etkiler insanlarin hayat kalitesini düsürebilir ve pek çok saglik sorununa yol açabilir. Egzersiz bagimliligina sahip kisilerde görünen etkiler sunlardir:
- Olumsuz sosyal etkiler
- Endiseli ruh hali
- Olumsuz sonuçlara ragmen egzersiz yapmaya devam etmek
- Yaralanmalara egilimlilik
- Is hayatinda ve iliskilerde zorlanma
- Kemik ve kas yaralanmalari
- Eklem hasarlari
- Kas kütlesi kaybi
- Baglarin zedelenmesi
- Tendonlarin zarar görmesi
- Kadinlarda menstrüasyon döngüsünde bozukluklar, adet düzensizligi
- Yeme bozukluklari
Bu yan etkiler için bir önlem alinmazsa ilerledikleri takdirde pek çok saglik sorunu açiga çikabilir. Bu nedenle hem egzersiz bagimliliginin hem de bu yan etkilerin bir an önce tedavi edilmesi gerekir. Bu bagimlilik türüne sahip kisiler için en uygun tedavi planlari alaninda uzman psikiyatristler tarafindan hazirlanir. Kisilerin bagimlilik seviyelerine ya da tetikleyicilerine göre farkli tedavi yöntemleri uygulanabilir. Egzersiz bagimlilari için en sik uygulanan tedavi yöntemi genelde bilissel davranisçi terapi yöntemidir. Ek olarak hastalara yeni hobiler, aliskanliklar ve iyilestirici faaliyetler edindirilerek egzersizlerden uzaklastirmak gibi yöntemler de uygulanabiir. Egzersiz bagimliligiyla beraber anksiyete ve depresyon gibi psikiyatrik bozukluklar meydana gelmisse tedavi sürecine ilaçlar da eklenmelidir.
