Depersonalizasyon bozuklugu, disaridan kendinizi gözlemlediginizi veya etrafinizdakilerin gerçek olmadigini hissetmenizdir. Bunu israrla ve tekrar tekrar hissedebilirsiniz. Bazi hastalar her iki durumu birden deneyimlerler. Depersonalizasyon ve derealizasyon, çok rahatsiz edici olabilir ve bir rüyada yasiyormus gibi hissettirebilir.
Birçok insan bir noktada geçici bir depersonalizasyon veya derealizasyon deneyimi yasar. Ancak bu duygular olusmaya devam ettiginde bu, depersonalizasyon olarak kabul edilir. Bu bozukluk, travmatik deneyimler yasamis kisilerde daha yaygindir.
Depersonalizasyon ve derealizasyon bozuklugu siddetli olabilir, isi ve diger günlük aktiviteleri engelleyebilir. Ana tedavisi konusma terapisidir ancak bazen ilaçlar da kullanilmaktadir.
Depersonalizasyon ve Derealizasyon Semptomları
Kalici ve tekrarlayan ataklar, is hayatinda, okulda veya hayatinizin diger önemli alanlarinda islevsel sorunlara neden olur. Bu ataklar sirasinda, kopukluk hissinizin sadece bir his oldugunun ve gerçek olmadiginin farkinda olursunuz.
Bozuklugun deneyim ve duygularini tarif etmek zor olabilir. "Delirmek" konusunda endiselenmek, sizin varliginizi kontrol etmekle ve neyin gerçek oldugunu belirlemekle mesgul olmaniza neden olabilir.
Semptomlar genellikle ergenligin ortasinda veya yetiskinligin baslarinda baslar. Depersonalizasyon / derealizasyon bozuklugu çocuklarda ve yaslilarda nadir olarak görülür.
Depersonalizasyon Belirtileri
Depersonalizasyon belirtileri asagidaki maddelerde siralanmistir:
- Düsüncelerinizin, hislerinizin, vücudunuzun veya vücudunuzun bazi bölümlerini disardan gözlemlediginiz hissi. Örnegin, kendi üzerinizde havada süzülüyormussunuz gibi hissetmek.
- Bir robot oldugunu düsünmek, konusmanizin veya hareketlerinizin kontrolünün sizde olmadigini hissetmek.
- Gözünüze vücudunuzun, bacaklarinizin veya kollarinizin çarpik, genislemis veya küçülmüs görünmesi.
- Duyularinizin duygusal veya fiziksel olarak uyusmasi veya çevrenizdeki dünyaya karsi tepkiler.
- Anilarinizin duygudan yoksun oldugu ve kendi anilariniz olmayabilecegi hissine kapilmak.
Derealizasyon Belirtileri
Derealizasyonun semptomlari su sekildedir:
- Çevrenize yabancilasma veya asina olmama duygulari. Örnegin, bir filmde veya bir rüyada yasiyormussunuz gibi hissetmek.
- Önem verdiginiz insanlardan sanki bir cam duvarla ayrilmissiniz gibi duygusal olarak kopuk hissetmek.
- Bozuk, bulanik, renksiz, iki boyutlu veya yapay görünen çevre.
- Uzak geçmis gibi hissettiren son olaylar gibi zaman algisinda bozulmalar.
- Nesnelerin boyutu ve seklinde bozulmalar.
Depersonalizasyon ve derealizasyon bozuklugu; bir seferde saatler, günler, haftalar ve hatta aylar sürebilir. Bazi insanlarda bu bölümler, periyodik olarak daha kötüye gidebilen, süregelen derealizasyon duygularina dönüsür.
Ne Zaman Bir Doktora Görünmeli?
Depersonalizasyon veya derealizasyon duygulari yaygindir. Bununla birlikte her zaman endiselenilmesi gereken bir boyutta olmayabilir. Ancak devam eden siddetli kopma ve çarpitma duygulari, depersonalizasyon-derealizasyon bozuklugunun veya baska bir zihinsel saglik bozuklugunun isareti olabilir. Su durumlardan en az biri varsa, bir doktora görünmekte fayda olacaktir:
- Depersonalizasyon veya derealizasyon duygulariniz varsa,
- Sizi duygusal olarak rahatsiz eden belirtileriniz varsa,
- Uzaklasma ve tekrarlama döngüsünde hissediyorsaniz,
- Semptomlariniz is hayatiniza, iliskilerinize veya günlük aktivitelere müdahale ediyorsa bir akil sagligi uzmanina görünmelisiniz.
Depersonalizasyon Kalıcı Mıdır?
Depersonalizasyon, kisilerde çok sik görülen bir ruhsal hastaliktir. Tedavi edilmedigi takdirde kalici olabilir. Pek çok hasta, tedavi görmediklerinde ömür boyu depersonalizasyon ile mücadele etmek zorunda kalabilmektedir. Ataklarin sayisi ve siddeti zamanla artabilir, ancak tedavi ile büyük oranda kontrol altina alinabilir.
Bunun yaninda depersonalizasyon, kendi kendine geçen bir hastalik degildir. Psikoterapi ve gereken durumlarda ilaç tedavisi ile kontrol altina alinmasi ya da geçmesi mümkündür. Ancak kisinin tedaviye erken baslamasi ve uyum göstermesi çok önemlidir. Ayni zamanda hastanin beraberinde bir psikolojik hastaligin olup olmadigi ve sosyokültürel seviyesi de dikkate alinmalidir.
Depersonalizasyonun Risk Faktörleri
Depersonalizasyon bozuklugu riskini artirabilecek faktörler sunlari içerir:
- Zor durumlardan kaçinmanizi veya inkâr etmenizi ya da zor durumlara uyum saglamanizi zorlastiran belirli kisilik özellikleri
- Çocukluk döneminde veya bir yetiskin olarak, travmatik bir olayi yasamak veya tanik olmak gibi siddetli travmalar
- Iliskilerde veya is hayatinda sorunlar gibi siddetli stres yaratan durumlar
- Siddetli veya uzun süreli depresyon veya panik ataklarla anksiyete
- Depersonalizasyon veya derealizasyon dönemlerini tetikleyebilecek uyusturucularin kullanilmasi
Depersonalizasyonun Neden Olabileceği Komplikasyonlar
Depersonalizasyon veya derealizasyon dönemleri, korkutucu ve hayati sürdürmeye engel olabilir. Su komplikasyonlara neden olabilirler:
- Görevlere odaklanmada veya bir seyleri hatirlamada güçlük
- Ise ve diger rutin faaliyetlere müdahale
- Aileniz ve arkadaslarinizla iliskilerde sorunlar
- Kaygi veya depresyon
- Umutsuzluk hissi
Depersonalizasyonun Tedavisi
Depersonalizasyon bozuklugunun tedavisi öncelikle psikoterapidir. Ancak bazen tedavi planina ilaçlar da eklenebilir.
Psikoterapi: Danismanlik veya konusma terapisi olarak da adlandirilan psikoterapi, ana tedavi yöntemidir. Amaç, semptomlarin kontrolünü ele geçirmek ve böylece semptomlarin azalmasi veya kaybolmasidir. Psikoterapi, bilissel davranisçi terapi ve psikodinamik terapiyi içerir. Psikoterapi size su konularda yardimci olabilir:
- Depersonalizasyon ve derealizasyonun neden meydana geldigini anlamanizi saglar.
- Dünyaniza ve duygulariniza daha bagli hissetmenizi saglayan teknikleri ögretir.
- Stresli durumlar ve asiri kaygili zamanlarla basa çikmak için stratejiler gösterir.
- Yasadiginiz geçmis travmalar ile ilgili duygulari ele almanizi saglar.
- Anksiyete veya depresyon gibi diger akil sagligi kosullarinizi gözden geçirir.
Ilaçlar: Depersonalizasyon bozuklugunu tedavi etmek için özel olarak onaylanmis hiçbir ilaç yoktur. Bununla birlikte, ilaçlar belirli semptomlari veya bozukluga bagli gelisen depresyon ve anksiyeteyi tedavi etmek için kullanilabilir.
