Agorafobi, kendinizi kapana kisilmis ve çaresiz hissetmenize neden olan yer veya durumlardan korkmaniz olarak açiklanabilir. Bu durumlar nedeniyle panige kapilmaniza neden olan bir tür anksiyete bozuklugudur. Toplu tasima kullanmak, açik veya kapali alanlarda olmak, sirada beklemek veya kalabalikta olmak gibi her zaman içinde olunan durumlardan korkmayi içerir.
Agorafobi, kaygi yogunlastiginda kaçmanin veya yardim almanin kolay bir yolu olmadigi korkusundan kaynaklanir. Agorafobiye sahip olan çogu insan, bir veya daha fazla panik atak geçirdikten sonra bu fobiyi gelistirir. Bunun sonucunda kisi, bir atak daha geçirme konusunda endise duyar, yeniden olabilecegi yerlerden uzak kalmak ister.
Agorafobi Belirtileri
Agorafobi tipik olarak kendini su belirtilerle gösterebilir:
- Evden yalniz çikmaktan,
- Kalabaliklar veya sirada beklemekten,
- Sinema salonlari, asansörler veya küçük magazalar gibi kapali alanlardan,
- Otoparklar, köprüler veya alisveris merkezleri gibi açik alanlardan,
- Otobüs, uçak veya tren gibi toplu tasima araçlarini kullanmaktan,
- Sosyal bir ortamda yalniz kalmaktan,
- Halka açik bir yerde kontrolü kaybetmekten,
- Kaçmanin zor oldugu alanlarda bulunmaktan korkmak olarak özetlenebilir.
Bu durumlar korkuya ve kaygiya neden olur çünkü panige kapilmaya basladiklarinda kaçamayacaklarindan veya yardim bulamayacaklarindan korkarlar. Diger insanlardan kopuk veya onlara karsi yabancilasmis hissetmek de agorafobinin bir belirtisidir.
Agorafobinin Sebepleri Nedir?
Agorafobinin kesin nedeni bilinmemektedir. Bununla birlikte, agorafobi gelistirme riskini arttiran farkli faktörler olabilir. Bu faktörler su sekilde siralanabilir:
- Depresyon
- Klostrofobi ve sosyal fobi gibi diger fobiler
- Yaygin anksiyete bozuklugu veya obsesif kompülsif bozukluk
- Fiziksel veya cinsel istismar öyküsü
- Bir madde bagimliligi sorunu
- Ailede agorafobi öyküsü
Agorafobi Kimlerde Görülür?
Agorafobi kadinlarda erkeklerden daha yaygindir. Genellikle genç yetiskinlikte baslar ve ortalama baslangiç yasi 20 olarak belirlenmistir. Bunlarla birlikte, agorafobinin semptomlari her yasta ortaya çikabilir.
Agorafobi Nasil Teşhis Edilir?
Agorafobi, belirti ve bulgulara göre teshis edilir. Doktorunuz, ne zaman basladigina ve olma sikligina yönelik sorular soracaktir. Bunun yaninda tibbi ve aile geçmisinizle alakali sorular da sorulabilir. Ayrica belirtilerinizin fiziksel nedenlerini ortadan kaldirmaya yardimci olmak için kan testleri de yapabilirler.
Agorafobi teshisi için belirtiler, Amerikan Psikiyatri Birligi tarafindan listelenen bazi kriterleri karsilamalidir. DSM, saglik hizmeti saglayicilari tarafindan zihinsel saglik kosullarini teshis etmek için siklikla kullanilan bir kilavuzdur.
Agorafobi teshisi konmasi için asagidaki durumlardan en az ikisinde yogun korku veya endise hissetmelisiniz:
- Tren veya otobüs gibi toplu tasima kullanmak
- Açik alanlarda olmak
- Asansör veya araba gibi kapali alanlarda olmak
- Kalabalikta olmak
- Evden tek basina çikmak
Yukaridaki belirtilere baska bir hastalik neden oluyorsa agorafobi teshisi konmaz. Ayrica madde bagimliligi veya baska bir bozukluktan da kaynaklanan belirtiler de agorafobi olarak kabul edilmez.
Agorafobi Testi
Agorafobi testi, mesleki anlamda yeterli olan kisiler tarafindan uygulanmasi gereken bir testtir. Psikologlar, psikiyatrisler ya da psikolojik danismanlar tarafindan bu testler uygulanabilir. Uzman kisiler, tani asamasinda kisiye agorafobi testi uygulayarak tedavi sürecini baslatabilirler. Kisinin yasadigi agorafobi durumunu belirlemek ve tedavi asamasini baslatmak için bu testler son derece önemlidir.
Kisi hakkinda pratik bir sekilde bilgi almak için uzman testi uygularken uygun ortam kosullarini hazirlar. Ses, isik ya da dikkat dagitacak nesnelerden arindirilmis bir ortam olusturulmalidir. Testin kurallarindan bahsedilmeli ve uygulama esnasinda, kisinin kafasinda herhangi bir soru isareti olusmasi engellenmelidir.
Agorafobi Tedavisi Nasıldır?
Agorafobi için bir dizi farkli tedavi vardir. Büyük olasilikla tedavi yöntemlerinin bir kombinasyonuna ihtiyaciniz olacak.
- Psikoterapi: Konusma terapisi olarak da bilinen psikoterapi, bir akil sagligi uzmaniyla düzenli olarak görüsmeyi içerir. Bu görüsmeler size korkulariniz ve korkularinizin azalmasina katkida bulunabilecek her türlü konu hakkinda konusma firsati verir. Psikoterapi genellikle maksimum etkinlik saglamak için ilaçlarla birlestirilir. Genellikle korkulariniz ve endiselerinizle bas etmeye basladiginizda, tedavi, durdurulur. Kisa sürelidir.
- Bilissel Davranisçi Terapi (BDT): Agorafobi hastalarinin tedavisinde en çok kullanilan psikoterapi yöntemidir. Agorafobi ile iliskili çarpik duygular ve görüslerin anlasilmasini saglar. Ayrica, çarpik düsünceleri saglikli düsüncelerle degistirir. Stresli durumlarda nasil çalisilacagini ögretebilir ve hayatinizda bir kontrol hissini yeniden kazanmaniza olanak tanir.
- Maruz Kalma Terapisi: Korkularinizin üstesinden gelmenize yardimci olabilir. Bu tür bir terapide, korktugunuz durumlara veya yerlere nazik ve yavasça maruz kalirsiniz. Bu yöntem, korkunuzun zamanla azalmasina yardimci olabilir.
- Ilaçlar: Ilaç tedavisi, agorafobi veya panik atak semptomlarinizi hafifletmeye yardimci olabilir.
Agorafobi Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Agorafobinin tedavi süresi için net bir sey söylemek zordur. Tedavinin süresi, hastaya göre degisim gösterebilimektedir. Öncelikli olarak tedavi süreci, hastanin psikolojik durumundan etkilenir. Bunun yaninda tedaviyi yürüten uzmanin yöntemine göre de süreçte degisim olabilmektedir. Agorafobi, tamamen tedavi edilebilen bir saglik sorunudur. Hastaligin tedavi süreci boyunca, nadir de olsa olumsuz sonuçlar ortaya çikabilir. Ancak genellikle dogru tedavi yöntemleri ile tamamen ortadan kaldirilmaktadir.
Agorafobi Geçer Mi?
Agorafobik insanlar, özellikle kalabaliklarin bir araya geldigi halka açik yerlerde kendilerini güvende hissetmekte zorlanirlar. Halka açik yerlere gitmek için bir akraba veya arkadas gibi bir refakatçiye ihtiyaciniz oldugunu hissedebilirler. Korku o denli yogun olabilir ki, evlerinden çikamayacak duruma gelebilirler. Agorafobinin tedavisi zor olabilir çünkü tedavi olmak korkularinizla yüzlesmek anlamina gelir.Bununla birlikte agorafobiden tümüyle kurtulmak mümkündür. Psikoterapi ve ilaçlarla agorafobiden kurtulabilir ve daha keyifli bir hayat sürebilirsiniz.
Agorafobi İlaçsız Nasıl Geçer?
Agorafobinin ilaçlarla tedavi edilmesi mümkündür. Uzman tarafindan yazilan, hastaya uygun ilaçlarin kullanimi ile hastaligin tedavisinde ilerleme kaydedilebilmektedir. Bunun yaninda ilaç tedavisinden daha etkili olabilen bilinçsel tedavi de tercih edilmektedir. Bilinçsel tedavi, ilaç tedavisi ile kiyaslandiginda daha uzun ve kalici etkilere sahip olmaktadir.
Agorafobi ve Sosyal Fobi Farkı
Agorafobi ve sosyal fobi, siklikla birbirine karistirilmaktadir. Çünkü temelde ikisi de kamuya açik alanlarda bulunmaktan korkma, bu durumdan kaygi duyma ile açiklanir. Ancak iki sorunu birbirinden ayiran önemli farklar vardir. En belirgin fark su sekillerde açiklanabilir:
- Agorafobisi olan kisiler, arkadaslari ile birlikte olabilir ve sosyal ortamlara, onlarin esliginde girebilir.
- Sosyal fobisi olan kisiler, dikkatin onlarda olmasindan endise duyarlar ve sosyallesme imkanlari kisitlidir.
- Bir diger fark olarak agorafobisi olan kisiler, uçak ya da asansöre binemeyebilirler. Ancak sosyal fobiye sahip olanlar, dikkatler üzerinde olmadigi sürece sorun yasamadan asansör kullanabilir ya da uçaga binebilirler.
