Ayrilma anksiyetesi çocuklarin gelisim dönemlerinde siklikla rastlanilan bir süreçtir. Çocuklar gelisimlerinin normal bir parçasi olarak ailelerinden ayrildiklarinda stres duyduklari bir döneme girerler. Ancak bu dönem genelde 3 yaslarinin sonuna dogru bitmis olur. Okul öncesi dönemde ve daha sonrasinda hala devam etmekte olan ayrilma anksiyetesi ise ciddi bir durumdur. Çocugunuzun sahip oldugu ayrilma anksiyetesi günlük faaliyetlerini yerine getirmesine engel olusturmaya baslayabilir. Böyle bir durum meydana geldiginde, profesyonel bir destek almasi gerekecektir. Bu günlük faaliyetler; okula gitmek, arkadaslari ile vakit geçirmek ve kendi basina oyun oynayabilmek gibi eylemleri içerir. Ayrilma anksiyetesine sahip çocuklar ebeveynlerinden ayrildiklarinda, büyük bir stres yasarlar. Bundan dolayi bu faaliyetlerden geri kalabilirler.
Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğuna Ne Sebep Olur?
Erken çocukluk gelisiminde bebegin dogdugu andan itibarenki ilk alti ayina ayrilma birlesme dönemi denir. Bebekler bu dönemde kendisini emziren ebeveynin bedeninden yavas yavas uzaklasabilmeyi ögrenir. Bu ayrilma birlesme dönemi dört altevreden olusmaktadir. Bebek dogar dogmaz ilk basamagi olan farklilasma evresine giris yapmaktadir. Farklilasma evresinin bitimiyle alistirma evresi baslar. Alistirma altevresini, üçüncü altevre olan yeniden yakinlasma izler. Bu evreyi de dördüncü altevre olan bireyligin pekismesi ve coskusal nesne sürekliliginin baslangici dönemleri takip eder. Bu süreçleri saglikli bir sekilde atlatamayan çocuklar, ilerleyen dönemlerde ayrilma anksiyetesi bozukluguna sahip olabilir. Ayni sekilde emzirme döneminde sikintilar yasayan ya da annesinin kucagina çok bagli kalan çocuklarda da bu sorun görülebilir. Bu nedenle ailelerinin bilinçli birer ebeveyn olmasi oldukça önemlidir.
Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğu Nedenleri
Bebeklikte ilk alti ayi kapsayan ayrilma-birlesme dönemi, bebegin gelisimine uygun bir sekilde atlatilabilir. Bu durumda, ayrilma anksiyetesi bozukluguna sahip olunmasinin baska sebepleri olabilir. Bu sebeplerden bazilari sunlardir:
- Daha önce sevilen bir kisiden travmatik bir sekilde ayrilinmasi
- Sevilen bir kisinin kaybedilmis olmasi
- Çocukluk döneminde siklikla “dedigimi yapmazsan seni terk ederim” seklinde tehdit edilmis olmasi
- Genetik nedenler
Yukarida bahsedilen etkenler de hem çocuklarda hem de yetiskinlerde ayrilma anksiyetesi bozukluguna yol açabilir.
Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğunun Kişiler Üzerindeki Etkisi
Ayrilik anksiyetesi bozuklugu olan kisiler, sevdiklerine ulasamadiklarinda yüksek düzeyde kaygi hissederler. Stresli olurlar ve hatta bazen panik atak geçirirler. Bu anksiyete bozukluguna sahip kisiler, sosyal olarak içlerine kapanik olabilir. Ayni zamanda sevdiklerinden uzaktayken asiri üzgün hissederek etraflarinda olan bitene dikkat etmezler. Bu bozukluga sahip olan kisi eger bir ebeveyn ise, çocuklarina kati kurallar koyan asiri ilgili ve baskici ebevenylik anlayislari sergileyebilirler. Yine bu kisi eger bir iliski içerisindeyse karsisindaki kisiye zorbalik yaparak onu yakininda tutmaya çalisan biri olabilir. Hayattaki her rolde bir takim sikintilarin olusmasi gözlemlenebilir. Bu nedenle bu rahatsizligin tanisinin konulmasi ve tedavi edilmesi oldukça önemlidir.
Yetişkin Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğu
Bahsettigimiz ayrilma anksiyetesi bozuklugu elbette ki sadece çocuklarda görülmez. Erken çocukluk döneminde oldugu kadar sik olmasa da yetiskinlerde de bu duruma rastlanabilir. Yetiskinler bu anskiyete türüne sahip olduklarinda sevdigi insanlardan ayri kaldiklarinda onlarin basina kötü bir sey gelecegini düsünür. Aile bireylerini ve yakin çevresini yalniz birakmaktan korkarlar.
Çocuklardaki ayrilma anksiyetesi bozuklugu ile yetisikinlerdeki farkli tanilara sahiptir. Ayni belirtiler her iki yas grubunda da ayni sonuçlari vermezler. Bu nedenle bu hastaligin tanisini kendi basiniza koymaniz pek de mümkün degildir. Eger süphelendiginiz durumlar varsa bir psikolog ile görüserek uzman destegi almaniz en iyisi olacaktir.
Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğu Belirtileri
Hayatinizdaki kisilerin ruh sagligi hakkinda endiseleriniz olmasi oldukça normaldir. Bu nedenle onlara daha iyi yardimci olabilmek istediginizde, davranislarinda belirtiler aramaya baslayabilirsiniz. Birkaç belirti dahi olmasi, psikolog destegi almaya yönlendirebilmek için yeterlidir. Bazi yaygin ayrilma anksiyetesi bozuklugu belirtileri sunlardir:
- Evden veya sevdiklerinden uzakta olmak konusunda tekrarlayan ve asiri miktarda sikinti
- Sevilen birini bir hastalik veya felaket nedeniyle kaybetme konusunda sürekli olarak asiri endiseli olma hali
- Kaybolmak veya kaçirilmak gibi kötü bir seyin olacagina dair sürekli endise
- Ayrilik korkusu nedeniyle evden uzak durmayi reddetmek
- Evde tek basina olmak istememek
- Yaninda sevdigi biri ya da ebeveyni olmadan ev disinda bir yerde uyumak istememek
- Ayrilikla ilgili tekrarlanan kabuslar
- Bir ebeveynden veya diger sevilen birinden ayri kalindiginda bas agrisi, kusma ve ishal gibi semptomlar göstermek
Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğu Tedavisi
Hem çocukluk hem de yetiskinlik döneminde görülen ayrilik anksiyetesi bozuklugunun tedavisi, diger anksiyete bozukluklarinin tedavisine pek çok açidan benzer. Destek aldiginiz psikolog size çesitli tedaviler önerebilir. Bunun yaninda sizin için uygun olani bulmadan önce, birkaç farkli yöntemi sizinle birlikte deneyebilir. Olasi tedaviler sunlari içerir:
- Bilissel Davranisçi Terapi
- Grup Terapisi
- Aile Terapisi
- Diyalektik Davranisçi Terapi
- Antidepresanlar, Buspiron (Buspar) ya da Benzodiazepinler gibi ilaçlar
Sizin için en uygun olacak tedavi yöntemi belirlendikten sonra; önce ayrilma anksiyetesi bozuklugu olusmasina sebep olan tetikleyiciler saptanir. Ardindan da anskiyete bozuklugunuz tedavi edilir. Eger kendinizde ya da sevdiklerinizde ilgili belirtilere rastliyorsaniz, uzman destegi almayi ertelemeyiniz. Eger bu bozuklugun ilerlememesi için önlem almazsaniz ilerde pek çok baska psikolojik rahatsizliga da yol açabilir. Buna ek olarak kisilerin günlük yasantisinda da pek çok sikintilar meydana gelmeye baslar. Ise ya da okula gitmeme, sosyal faaliyetlerde bulunamama gibi etkiler bu sikintilardan bazilaridir. Bu nedenle bütün psikolojik rahatsizliklarda oldugu gibi ayrilma anksiyetesi bozuklugunda da erken tedavi oldukça önemlidir.
