Sadizm, baskalarinin aci veya rahatsizlik duydugunu görmekten zevk almayi içeren bir kisilik bozuklugu türüdür. Bozuklugun adi, cinsel zevk alma kaynagi olarak aci verme temasi etrafinda roman yazmasiyla ünlenen Fransiz aristokrat Marquis de Sade'in (1740-1814) adindan türetilmistir.
Sadistik kisilik bozuklugu, bireylerin yalnizca bu davranislari sergilemekle kalmasi degildir, ayni zamanda sadist davranislarda bulunmaktan zevk alma biçimidir. Sadistik kisilik bozukluguna sahip bireyler, tekrarlayan acimasiz davranislar ve saldirganlik hali gösterirler. Sadizm ayni zamanda duygusal siddete yönelimi, korkuyu kullanarak baskalarini kasitli olarak manipüle etmeyi ve fiziksel siddeti gerçeklestirmeyi de içerebilir. Sadistik kisilik bozuklugunun çesitli türleri vardir. Yogunluklu olarak cinsel sadizm bozuklugu yasayan bireylerle karsilasiriz.
Ayrica beyaz yakalilar arasinda sadistik kisilik bozuklugu siklikla görülmektedir. Çalisanlarina mobbing yapanlarin çogunlukla bu bozuklugu olan kisiler oldugu tahmin edilmektedir.
Sadistik Kişilik Bozukluğunun Belirtileri
Sadistik kisilik bozuklugunun klinik tanimlari; bozuklugun davranissal, bilissel ve duygusal alanlari kapsayan özelliklerden olustugunu öne sürmektedir. Kisilerarasi bir bakis açisina göre, sert, düsmanca, manipülatif, empatiden yoksun ve sogukkanli olduklari belirtilmektedir. Bilissel durumlari kati ve sosyal hosgörüsüzlüge yatkin olarak kabul edilmektedir. Militarist yönelimleri olabilmektedir; silahlar, savas ve büyük suçlara karsi büyülenme hissiyati yasarlar. Sadistlerin klasik olarak, baskalarini kontrol etme ve sertçe cezalandirma ya da asagilama ihtiyacini yerine getirmelerini saglayan sosyal statüler aradiklarina inanilir. Bu nedenle, sadistik kisilik bozukluguna sahip bireylerden bazilarinin kolluk kuvvetleri, ordu, hükümet ve adalet sistemi gibi ortamlarda çalismakta oldugu ortaya konmustur.
Sadistik Kişilik Bozukluğunun Teşhis Kriterleri
Sadistik kisilik bozuklugunun asagidakilerden en az dördünün tekrar tekrar ortaya çikmasiyla teshis edildigi gibi, erken yetiskinlikten baslayarak yaygin bir zalim, küçük düsürücü ve saldirgan davranis modeli çerçevesinde belirlenmektedir.
- Bir iliskide hâkimiyet kurmak amaciyla fiziksel zulüm veya siddet kullaniyorsa,
- Insanlari baskalarinin önünde küçük düsürür veya küçük düsürdüyse,
- Kendi kontrolü altindaki bir kisiye (bir çocuk, ögrenci, mahkûm veya hasta) alisilmadik sekilde sert muamele veya disiplin cezasi vermisse,
- Baskalarinin (hayvanlar da dâhil) psikolojik veya fiziksel istirabindan zevk alir durumdaysa,
- Baskalarina zarar vermek veya onlara aci vermek amaciyla yalan söylemisse,
- Baskalarini korkutarak (gözdagi vermekten terör eylemlerine kadar) istediklerini yapmalarini sagliyorsa,
- Yakin iliski içinde oldugu kisilerin özerkligini kisitlamaktaysa… Örnegin esinin refakatçisi olmadan evden çikmasina izin vermiyorsa, genç kizinin okul danslarina katilmasina izin vermiyorsa,
- Siddet, silahlar, dövüs sanatlari, yaralanma veya iskenceden etkileniyorsa sadizme egilim gösterdigini söyleyebiliriz.
