Paranoid kelimesi, "süpheci" olarak Türkçe karsiligini bulmaktadir. Paranoid kisilik bozuklugunun en temel özelligi, insanlara karsi gösterilen süphecilik ve güvensizliktir. Her seyden kuskulanmak ve sebepsiz yere baskalarinin kendisine zarar verecegini düsünmek bu bozuklugun klinik özelliklerindendir. Paranoid kisilik bozuklugu gösteren insanlar çevrelerine karsi asiri bir güven problemi yasarlar. Insanlardan zarar göreceklerine ait düsünce semasindan kendini alamayan kisiler sürekli tetikte yasayarak yasamlarini sürdürürler. Paranoid kisilerin bakis açisina göre kendisi disindaki insanlar, kötü ve istismarcidir. Bu sebepten ötürü tedbiri asla elden birakamazlar. Buna bagli olarak da sürekli öfkeli bir yapiya sahip olurlar.
Paranoid Kisilik Bozukluğu ile Yaşam
Her konuya dair süpheyle yaklasmak, insanlari alinganliga sürüklemektedir. Günlük hayatta kurulan siradan diyaloglarda sürekli bir ima ve tehdit algilanir. Disaridan gelebilecek her türlü davranisi istismar olarak yorumlamaya egilim gösterildigi için “kullaniliyorum” düsüncesinden kurtulmak zor olacaktir. Paranoid kisilik bozukluguna sahip kisiler, çevreden gelebilecek küçük bir tehdite karsilik her zaman hazir bir sekilde beklerler. Örnegin bir kisi, kalabalik bir ortamda herkesi görecek bir konumda kalmak isteyebilir. Böylelikle sirtini dönmek konusunda sikinti yasayacaktir.
Paranoid kisilik bozuklugu ile yasayan bireyler, etrafinda gelisen durumlarin sürekli kendisiyle alakali oldugunu düsünebilirler. Konunun öznesi degilken, insanlarin onun hakkinda konustuklarindan süphelenirler. Sürekli bir güvensizlik hakimdir. Bu durumdan ötürü de yargilayici olabilirler. Çevrelerindeki insanlari, samimiyetsiz ve sadakatsiz olarak yorumlarlar. Söz konusu olmayan bir konuyu, sahtekarlikla bagdastirip tartisma ortami yaratabilirler.
Güvensiz hissiyatinin getirdigi bir diger duygu ise kiskançliktir. Paranoid kisilik bozuklugu ile yasayanlar; eslerinin, partnerlerinin ve is ortakligi kurdugu yakinlarinin kendini aldatabilecegini düsünürler. Böylelikle kurulan diyalog içerisinde bir ihanet emaresi ararlar. Herhangi bir sekilde kuskucu duygulari tatmin edilemedigi içinde güvensizlik duygusuna sürekli yenik düsebilirler. Bununla birlikte kiskançlik ortaya çikmaktadir. Bireyler, çevrelerindeki yakinlarini sürekli olarak kiskanabilirler. Bu kiskançlik kisileri, daha fazla kuskucu bir hale sokar.
Elestiriye kapali olmak da paranoid kisilik bozuklugunun özelliklerinden biridir. Çünkü karsilarindaki kisiler onlarin onurunu zedelemek isteyenlerden sadece biridir. Bu sebepten ötürü elestirileri kabullenmekte zorlanabilirler. Kendilerinden ötürü olusabilecek herhangi bir seyi kabul etmeyebilir ve kendilerini hakli görebilirler.
Paranoid Kişilik Bozukluğu Sebepleri
Birçok psikolojik rahatsizlik gibi bu kisilik bozuklugunun da elbette net bir sebebi yoktur. Paranoid kisilik bozukluguna bireyler; genetik, biyolojik, sosyolojik ve nörolojik sebeplerden dolayi sahip olabilirler. Beynin ön kisminda bulunan Frontal korteks sayesinde dogru ve yanlis ayirt edilebilir. Yapisalci yaklasim bu bozuklugu, beynin frontal korteksindeki etkilenmeyle açiklayabilmektedir. Ancak yetistirilme tarzlari da kisilik bozuklarini ortaya çikartan etmenlerdendir.
Paranoid kisilik bozuklugu ile yasayan insanlar uygun terapilerle yasamlarini kolaylastirabilirler. Terapist ve danisan iliskisi kurulduktan sonra, danisanla bu kisilik bozuklugu üzerine çalismalar yürütülür. Gerekli durumlarda farmakolojik tedavi de uygulanabilir.
