Yapay bozukluk, bir kişinin kendi sağlığı hakkında fiziksel veya zihinsel hastalıklar ürettiği ciddi bir akıl sağlığı bozukluğudur. Yapay bozukluğu olan kişiler, tıbbi bir ortamda bakım ve ilgi görmek amacıyla kasıtlı olarak bir hastalığın semptomlarını üretirler. Yarattıkları semptomlar onlara pratik faydalar sağlamayı amaçlamaz, kazancın esas olarak psikolojik olduğuna inanılır. Yapay bozukluk, bir akıl hastalığı olarak kabul edilir. Ciddi duygusal zorlukları ve hastaların daha fazla semptom üretmeye devam ederek kendilerine zarar verme olasılıklarını içerir. Bu durum, hastaların kendilerine gereksiz prosedürleri uygulatmalarına yol açar. Hatta gereksiz yere ameliyatlar geçirmelerine neden olur.

Yapay Bozukluk Türleri Nelerdir?

Yapay bozukluklar iki başlıkta incelenebilir. Bu türler şu şekildedir:

Kendine empoze edilen yapay bozukluk: Bu tür, psikolojik veya fiziksel belirti veya semptomların tahrif edilmesini içerir. Psikolojik gerçekçi bir bozukluğun örneklerinden biri, şizofreni gibi bir akıl hastalığına özgü davranışları taklit etmektir. Kişi kafası karışmış görünebilir, tuhaf ifadeler kullanabilir. Bazı durumlarda halüsinasyonlar (orada olmayan şeyleri hissetme deneyimi; örneğin sesler duyma) yaşadığını bildirebilir.
Bir başkasına empoze edilen yapay bozukluk: Bu tür yapay bozukluğa sahip kişiler, bakım altındaki insanlarda hastalık belirtileri üretir veya uydurur. Hastalık atfettikleri insanlar; çocuklar, yaşlılar, engelliler olabildiği gibi evcil hayvanları da olabilir. Çoğunlukla annelerde (babalarda da görülebilmesine rağmen) ve dikkat çekmek için çocuklarına kasıtlı olarak zarar verenlerde görülür. Bu durumda teşhis mağdura değil, faili konulur.

Randevu Talep Et

Munchausen Sendromu Nedir?

Munchausen sendromu, tamamen sağlıklı olan bir kişinin ilgi çekebilmek adına sürekli olarak sağlık kuruluşlarına başvurmasına neden olan bir sağlık sorunudur. Bu hastalıktan muzdarip kişiler, hiçbir sağlık sorunları olmamasına rağmen hasta rolü yaparlar. Bazı hastalar, kendileri üzerinden değil de çocukları üzerinden de bu semptomları gösterebilirler. Çocuklarının hasta olduklarını söyleyip hastaneye götürebilir, gereksiz yere ilaç kullandırabilirler. Bu durum çocuğun ilerleyen zamanlarda ciddi sağlık sorunları yaşamasına neden olabilir.

Munchausen sendromu, yapay bozukluk için verilebilecek en çarpıcı örneklerden biridir. Çünkü gerçekte var olmayan bir hastalığın belirtileri, hasta tarafından taklit edilebilir. Hatta ilaç alınarak, belirtilerin oluşması dahi sağlanabilir. Munchausen sendromuna sahip kişiler, genellikle tıbbi terimlere hakimdir ve sağlık konularında bilgi sahibidir.

Yapay Bozukluğun İşaretleri Nelerdir?

Yapay düzensizliğin olası uyarı işaretleri şunları içerir:

- Dramatik ama tutarsız tıbbi geçmiş
- Kontrol edilemeyen, daha şiddetli hale gelen veya tedavi başladıktan sonra değişen net olmayan belirtiler
- Durumdaki iyileşmeyi takiben tahmin edilemeyen nüks etmeler
- Hastaneler ve / veya tıbbi terminoloji hakkında kapsamlı bilgi ve hastalıkla ilgili ders kitabı açıklamaları

Birçok ameliyat izinin varlığı

- Negatif test sonuçlarının ardından yeni veya ek semptomların ortaya çıkması
- Semptomların yalnızca hasta yalnızken veya gözlenmediğinde varlığı
- Tıbbi testler, ameliyatlar veya diğer prosedürler için isteklilik
- Pek çok hastanede, klinikte ve doktor muayenehanelerinde hasta kayıtları
- Hastanın sağlık uzmanlarının aile üyeleri, arkadaşları ve önceki sağlık hizmeti sağlayıcılarıyla görüşmesine veya onlarla konuşmasına izin verme konusundaki isteksizliği
- Psikiyatrik veya psikolojik değerlendirmenin reddi
- Kanıt olmadığı halde tıbbi sonuçları olumsuz olarak tahmin etmek
- Hastanın taburcu planlarını sabote etmesi veya taburcu edilmek üzereyken aniden daha fazla hastalanması

Yapay Bozukluğun Nedeni Nedir?

Yapay bozukluğun kesin nedeni bilinmemektedir ancak araştırmacılar hem biyolojik hem de psikolojik faktörlerin rol oynadığına inanmaktadır. Bazı teoriler, çocuklukta istismar veya ihmal öyküsünün etkili olabileceğini öne sürmektedirler. Aynı zamanda hastanede yatması gereken aile bireylerinde sık görülen hastalık öyküsünün, bozukluğun gelişiminde faktörler olabileceğini öne sürülmektedir.

Yapay bozukluğu olan hastaların çoğunun; istismar, travma, aile disfonksiyonu, sosyal izolasyon, erken kronik tıbbi hastalık veya sağlık hizmetlerinde mesleki deneyim (hemşirelik eğitimi, sağlık yardımı çalışması vb.) hikayeleri bulunmaktadır.

Randevu Talep Et

Yapay Bozukluk Belirtileri Nelerdir?

Bu rahatsızlığa sahip çoğu insan, yapay bozukluklara sahip olduklarına inanmaz. Kendi hastalıklarına neden olduklarının tam olarak farkında olmayabilirler. Yapay bozukluğu olan birçok kişi, özellikle kişilik veya kimlik bozuklukları gibi diğer zihinsel bozukluklardan da mustarip olabilir. Yapay bozukluk belirtileri dâhilinde hasta şunları yapabilir:

- Semptomlar hakkında yalan söylerler ya da semptomları taklit ederler.
- Semptomlara neden olmak için kendilerine zarar verirler.
- Teşhis testlerini değiştirebilirler. İyileşmeyi önlemek için idrar örneğini değiştirmek veya yarayı kurcalamak gibi.
- Gerçekten tıbbi olarak hasta olan kişilere gösterilen sempati ve özel ilgiyi kazanmak için riskli testlere ve operasyonlara girmeye istekli olurlar.

Yapay Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavinin ilk amacı, kişinin davranışını değiştirmek ve tıbbi kaynakları kötüye kullanmasını azaltmaktır. Bir başkasına empoze edilen yapay düzensizlik durumunda, asıl amaç gerçek veya potansiyel mağdurların güvenliğini ve korunmasını sağlamaktır. İlk hedefe ulaşıldığında tedavi, davranışa neden olabilecek ve altta yatan psikolojik sorunları çözmeyi amaçlar.

Yapay bozukluğun birincil tedavisi psikoterapidir. Bilişsel-davranışçı terapi, bozukluğu olan bireyin düşünce ve davranışını değiştirmeye odaklanacaktır. Aile terapisi, bozukluğu olan kişinin davranışını ödüllendirmemeleri veya pekiştirmemeleri için aile üyelerine yardımcı olabilir.

Yapay bozukluğu tedavi etmek için geliştirilmiş herhangi bir ilaç bulunmamaktadır. Bununla birlikte, depresyon veya anksiyete gibi herhangi bir ilgili bozukluğu tedavi etmek için ilaç kullanımına başvurulabilir.