Aralıkli patlayıcı bozukluğu kişilerin yaşanan olaylar karşısında orantısız tepkiler verdiği durumu temsil eden rahatsızlığın adıdır. Bu orantısız tepkiler ani dürtülerle gelişir. Saldırganlık, şiddet içeren davranışlar ya da öfke hissinin kızgın sözlerle ifade edilmesi davranışlarını içerir. Bu kişiler trafikte, ev yaşantısında, aile ve iş ilişkilerinde yani diğer bir deyişle yaşamın her alanında kolaylıkla öfkelenebilirler. Yaşadıkları öfke nöbetlerinden kaynaklı olarak nesneleri fırlatmak ya da kırmak gibi davranışları sergileyebilirler.
Aralıklı patlayıcı bozukluğu rahatsızlığı kapsamında gelişen bu davranışlar kişileri büyük ölçüde sıkıntıya sokabilir. Aile, eğitim ya da iş hayatlarında iletişim problemleri yaşamalarını, mali ya da yasal açıdan olumsuz etkilenmelerini sağlayabilir. Bu nedenle bu bozukluk söz konusu olduğunda daha kaliteli bir yaşam için tedavinin gerçekleşmesi gerekmektedir. Aralıklı patlayıcı bozukluğu, sergilenen semptomların şiddeti azalsa bile uzun yıllar boyunca devam edebilen kronik bir hastalıktır. Semptomların azalması da genellikle yaşın ilerlemesi ile birlikte görülür. Bu bozukluğun tedavisi kişilerin sahip olduğu agresif dürtüleri kontrol edebilmesini ve bu dürtülerle başa çıkabilmesini sağlar. Çoğu zaman davranış terapisi ile tedavi edilen bu rahatsızlıkta bazen ilaçlar da kullanılabilir.
Aralıklı Patlayıcı Bozukluğuna Ne Sebep Olur?
Aralıklı patlayıcı bozukluğunun oluşmasına sebep olabilen etkenler kesin ve net olarak bilinmemektedir. Ancak bununla beraber kişileri bu rahatsızlığa karşı savunmasız hale getirebilecek bazı etkenler bulunmaktadır. Bu etkenler çoğu zaman genetik, çevresel ve yaşantısal etkenlerdir. Aralıklı patlayıcı bozukluğu tanısına sahip kişilerin de çoğu zaman her üç türdeki etkenlerin kombinasyonuna sahip olduğu gözlemlenir. Kişilerde aralıklı patlayıcı bozukluğu oluşturabilecek nedenlerden bazıları şunlardır:
- Aile bireylerindeki diğer kişilerden birinin bu bozukluğa sahip olması
- Çocukluk döneminde sözlü ya da fiziksel tacize maruz kalma
- Beyin kimyasında yer alan ve düzensiz şekilde değişen serotonin seviyeleri
- Çocukluk döneminde bir ya da daha fazla travmatik olay yaşamış olmak
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
- Antisosyal kişilik bozukluğu
- Sinirli kişilik bozukluğu
- Anksiyete ve benzeri zihinsel bozukluklar
- Madde bağımlılığı
Yukarıda listelenen durumları yaşayan ya da yaşamış olan herkes aralıklı patlayıcı bozukluğuna sahip olmaz. Bu durumların etkisi kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir. Ancak durumların çoğuna aynı anda sahip olmak kişiyi aralıklı patlayıcı bozukluğuna karşı oldukça savunmasız bir hale getirebilir. Bu da kişilerin bu rahatsızlığa sahip olması durumunu kolaylaştırır.
Randevu Talep Et
Aralıklı Patlayıcı Bozukluğu Belirtileri
Aralıklı patlayıcı bozukluk çoğunlukla yetişkinlerde rastlanılan bir durumdur. Bu bozukluk ara ara gerçekleşen öfke nöbetleri olarak karşımıza çıkar. Geçirilen nöbet esnasında nesnelerin fırlatılması, hiç sebep yokken kavga edilmesi, ev içerisinde şiddet yaşanması gibi durumlar meydana gelebilir. Aralıklı patlayıcı bozukluğuna sahip bir kişinin geçirdiği öfke nöbeti tipik olarak bu şekildedir. Bu öfke nöbetleri ya da patlamalar ortalama 30 dakika boyunca sürebilir. Patlama süreci bittikten sonra ise kişi büyük bir rahatlama hisseder. Ardından ise yaptıklarından pişman olma ve utanma hissi gelir.
Aralıklı patlayıcı bozukluğuna sahip kişilerin ortak olarak sergilediği birkaç belirti bulunmaktadır. Bu belirtilerden bazıları şunlardır:
- Sürekli olarak öfkeli olma hali
- Sinirlenme
- Gerginlik hissinin sık sık artması
- Enerjinin sık sık artması
- Titreme
- Çarpıntı
- Göğüste sıkışma
- Öfke nöbetleri geçirme
- Bağırarak konuşma
- Tartışmacı olmak
- Kavgalara girmeye meyilli olma
- Baskalarını tehdit etme
- İnsanlara veya hayvanlara saldırma
- Eşyalara zarar verme
- Mülke zarar verme
Eğer kendinizde ya da yakınınızda bu belirtilerin olduğunu görüyorsanız, bir psikolog ile görüşerek uzman desteği almalısınız.
Aralıklı Patlayıcı Bozukluk Testi
Aralıklı patlayıcı bozukluk, büyük bir hayal kırıklığı yaşandıktan sonra ortaya çıkabilir. Yaşanan rahatsızlık sonucunda kişiler, aşırı şiddet içeren davranışlarda bulunabilirler. Bu rahatsızlığın tedavisine başlamak için gereken tanıyı koymak için de bazı testler yapılmaktadır. Aralıklı patlayıcı bozukluktan muzdarip olan kişi, herhangi bir uyarıdan önce bir patlama yaşar ve dürtülerini kontrol etmekte zorlanır. Pek çok durumda da verdiği tepkiler orantısız ve dengesizdir. Bunun yanında bir ilacın yan etkisi ya da alkol kullanımına bağlı olarak da tepkilerin boyutu değişebilir. Semptom ve tanı, bu noktalara dikkat ederek hazırlanan testler çerçevesinde belirlenebilir.
Aralıklı Patlayıcı Bozukluk Nasıl Geçer?
Aralıklı patlayıcı bozukluk yaşayan kişilerde öfke nöbetlerinin ilk belirtileri, bilişsel davranış terapisi ile tespit edilebilir. Nöbetlerin önüne geçebilmek için kişileri tetikleyen nedenlerin keşfedilmesi ve bu durumlardan kurtulmaları adına yöntemler izlenir. Bu yöntemler, dikkatlerini farklı bir yöne çekerek ya da fiziksel aktivitelerle uygulanabilir.
Nöbetleri önlemek için kullanılabilecek bir diğer yöntem ise rahatlama teknikleridir. Kişinin anksiyetesini ve harekete geçme isteğini azaltmaya yönelik rahatlama teknikleri uygulanabilir. Bunun yanında bazı vakalarda, ilaç kullanımına da gidilebilir. Uzman denetiminde, serotonin seviyesini düzenleyecek ilaçlar kullanılabilir.