Davranım bozukluğu; saldırganlık, hırsızlık gibi başkalarının haklarını hiçe sayan, tekrarlayan ve kalıcı bir davranış biçimi haline dönüşen bir durum olarak tanımlanır. Kişinin yaşı ile paralel olarak değişen toplumsal normları ya da kuralları ihlal eden davranışlar oluşmaya başlar. Çocuk özünde, ihtiyaçlarını saldırgan davranışlar yolu ile bir mesaj şeklinde iletir. Bu mesajın alıcısı doğumdan itibaren ebeveyndir. Bu gereksinimler ebeveyn tarafından karşılanmadığında saldırgan davranışlar meydana gelir. Bu süreçte ebeveynlerin tutumu oldukça önemlidir. Nitekim, mesajı alan ebeveyn bu davranışlar karşısında tahammül ederek çocuğun duygularını sakinleştirebilmelidir. Böylece davranışta iyileşme gerçekleşebilir ve bu antisosyal tutumlar, olumlu bir hal alır.
Literatürde yer alan tanıma göre, davranım bozukluğuna sahip çocuklarda fayda sağlamak, istediklerini elde etmek için yalan söyleme ve kandırma davranışları görülür. Davranım bozukluğunda görülen izole edilmiş fiziksel saldırganlık; mülke zarar verme, hırsızlık yapma ve yangın çıkartma eylemleri gibi ciddi durumlardır.
Davranım Bozukluğunun Sebepleri Nelerdir?
Erken çocukluk döneminde yaşanan çatışmaların etkisiyle davranım bozukluğunun gelişebileceği söylenebilir. Çocuğun davranım bozukluğu geliştirmesinde aile bireylerinin özelliklerinin etkili olduğu araştırmacılar tarafından sıklıkla dile getirilmiştir. Ailenin bu özellikleri içerisinde kayıtsız kalma, disiplinli olma, sert davranma ve dengesiz davranışlar sergileme bulunmaktadır.
Davranım bozukluğu görülen çocukların aile bireyleri arasında bir üyenin baskınlığı oldukça belirgindir. Aile içerisindeki bir durum karşısında savunucu iletişim görülmesi, çocuğun davranışlarının ebeveynler tarafından daha az kabul edilmesi ve çocuğun desteklenmemesi çoğunlukla görülmektedir. Çoğunlukla erkek çocuklarında karşı tarafa saldırmak eyleminin ortaya çıkması, ceza yöntemine başvuran otoriter ailelerde büyüyen çocuklarda görülmektedir. Bu çocuklar ebeveynleri tarafından sevilmediklerine inanır, çevreye karşı yıkıcı hareketler gösterir ve olumsuz tavırlar sergiler.
Randevu Talep Et
Davranım Bozukluğu Türleri Nelerdir?
Davranım bozukluğu tanısına sahip çocuklar ya da ergenler genellikle kontrol etmesi zor davranışlar sergilerler. Kendilerine yönelik belirlenmiş kurallara uymakta güçlük çekerler ve eylemlerini sonuçlarını önceden düşünmeden dürtüsel olarak gerçekleştirirler. Ayrıca çevrelerinde yer alan kişilerin davranışlarının sonuçlarından ne şekilde etkileneceğini de pek düşünmezler. Bu tanıya sahip çocuklarda görülen davranışları dört grup altında sıralamak mümkündür. Bu dört grup şu şekildedir:
- Agresif davranışlar
- Aldatıcı davranışlar
- Yıkıcı davranışlar
- Kuralların ihlaline yönelik davranışlar
Bu grupların her birinde yer alan davranışlar aslında bütün çocuklarda gözlemlenebilir. Ama bu davranışlar sıkça tekrarlandığında ve şiddetli etkilere yol açtığında davranım bozukluğuna dönüşmektedir.
Davranım Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Davranım bozukluğu olan erkek çocuklar, kızlara kıyasla daha çok saldırgan ve yıkıcı davranış sergileme yatkınlığına sahiptir. Kızlar ise erkeklere kıyasla daha fazla aldatıcı ve kurallara aykırı davranışlara yatkındır. Çocuklarda sıkça rastlanılan davranım bozukluğu belirtilerinden bazıları şunlardır:
- Baskalarını korkutmak ya da onlara karşı zorbalık yapmak
- İnsanlara ya da hayvanlara kasıtlı olarak fiziksel açıdan zarar vermek
- Yaralayıcı ya da tehlikeli nesneleri silah gibi kullanmak
- Düzenli olarak yalan söylemek
- Nesneleri umursamadan kırmak
- Hırsızlık yapmak
- Kundakçılık ve benzeri yöntemlerle mülke zarar vermek
- Okuldan sık sık kaçmak
- Evden sık sık kaçmak
- Uyuşturucu ve alkol kullanımına başvurmak
- Çok genç yaşta cinsel davranışlar sergilemek
Bütün bunlara ek olarak, davranım bozukluğunun semptomları hafif, orta veya şiddetli olabilir. Yani her belirtinin meydana gelme süreci, etkisi ve şiddeti kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir. Bu nedenle bu belirtiler, belirli bir seviyede gözlemlenmelidir. En uygun tanıyı almak ve sorunlarla mücadele edebilmek adına bir uzmanla görüşülmelidir. Çocuğunuzla beraber danışacağınız bir psikolog sizi en iyi şekilde yönlendirerek uygun bir tedavi planı hazırlayabilir.
Randevu Talep Et
Davranım Bozukluğu Hangi Yaşlarda Başlar?
Davranım bozukluğu, çocukluk çağında ortaya çıkan bir ruhsal sağlık sorunudur. Erkek çocuklarda, kız çocuklarına oranla daha sık görülebilir. Genel olarak başlangıç yaşı 4 ile 8 yaş arasında değişebilmektedir. Davranım bozukluğu bulunan çocuklarda, beraberinde farklı bozukluklar da ortaya çıkabilir. Dikkat eksikliği, hiperaktivite, depresyon ya da kaygı bozukluğu gibi durumlarla karşılaşılabilir.
Davranım Bozukluğu Tedavisi
Davranım bozukluğu tedavisi için ilk olarak, altındaki nedenlerin keşfedilmesi ve incelenmesi gerekir. Bu sebeple tek bir tedavi yöntemi üzerinden gitmek yanlış olacaktır. Aynı zamanda tedavi sürecinde ebeveynlerin desteği ve tutumu da çok önemlidir. Çocuk ebeveynlerinin yanında huzursuzsa ya da sevilmediğini hissediyorsa, tedaviden olumlu yanıt almak zorlaşır.
Davranım bozukluğu olan çocuğun ortamı ve ailesi ile olan ilişkisi gözlemlenir. Bunun sonucunda uygun tedavi ve terapi yöntemi belirlenebilir. Aynı şekilde, tedavinin süresi ve seans sayıları da bu gözlem sonucu yapılacak değerlendirmeye bağlıdır.