Sosyal fobi; toplum içerisinde konuşurken yahut başka bir eylem gerçekleştirirken heyecanının başkaları tarafından fark edileceğini düşünerek midenin bulanması, kızarma, terleme, titreme ve yanlış bir şeyler yapmaktan korkma olarak kendini gösterebilmektedir. Bu nedenle kişi topluluk önüne çıkmaktan kaçınır ve kalabalık ortamlardan uzak durabilir. Kaçınamadığı zamanlarda ise bazı güvenlik davranışlarına başvurabilir. Ancak bu güvenlik davranışları kişinin korktuklarını başına getirerek kısır döngüye sebep olabilmektedir. Örneğin topluluk önünde terlemekten ve bunun fark edilmesinden korkan birisinin koyu renkler ya da kalın ceketler giymesi, sahip olduğu stresle de beraber daha fazla terlemesine ve dikkat çekmesine sebep olabilmektedir.
Sosyal fobi özellikle topluluk önünde konuşma yapma, gösteriye çıkma, halka açık tuvaletleri kullanma ve başkaları önünde yeme içme durumlarında kendini gösterebilmektedir. Kişiler, sürekli herkesin kendi korku ve kaygısını fark ettiğini düşünmekten günlük hayatta yaptığı normal aktivitelerde dahi kaçınabilmektedir. Sürekli diken üstündedirler sanki. Sosyal fobisi olan kişiler genelde olumsuz tepki ve yorumlara karşı da aşırı duyarlıdırlar ve normal kaygı ve korku seviyesinin çok üstünde tepkiler verebilirler. Ne zaman ki bu durum kişinin hayatında olumsuz etkiler yaratıp işlevselliğini bozuyorsa o zaman sosyal fobi tanısı akla gelmeli ve gerekli yardımlar alınmalıdır. Özellikle farmakolojik tedavi ile birlikte bilişsel davranışçı terapi desteği almak büyük oranda iyileşme sağlamaktadır.
Ayırıcı Tanı
Sosyal fobideki çekingenlik durumu diğer bazı psikolojik rahatsızlıklardakileriyle karıştırılabilmektedir. Özellikle çekingen kişilik bozukluğu ile çokça karıştırılan sosyal fobide daha çok kalabalık ortamlarda çekingenlik görülürken çekingen kişilik bozukluğunda bu durum, hayatın genelinde kendisini göstermektedir. Ancak klinik görünümde bu iki tanıyı ayırmak zor olabilmektedir. Bu nedenle detaylı ve iyi bir öykü almak gerekebilir. Bazen paranoid hastalarla da ayırıcı tanı yapmak zor olabilmektedir ancak paranoidlerde, insanlardan kuşku duyma sonucu uzaklaşılır. Sosyal fobide ise kuşku duyma değil, olumsuz değerlendirilme korkusu vardır. Şizoid kişilik bozukluğunda ise sosyalleşme korkusu değil, sosyalleşmeye karşı ilgisizlik vardır. Depresyonda da başkalarıyla görüşmeye karşı isteksizlik olabilir ancak bu durum da değerlendirilme kaygısı içermemektedir.
Psikolog Şeyma Nur Kesmez
