Uyku Bozukluğu Nedir?
Öncelikle bedensel ve ruhsal durumlar uyku bozukluklarına neden olabilirken bunlar olmadan da birincil -bedensel ya da ruhsal bir duruma bağlı olarak ortaya çıkmayan- uyku bozuklukları karşımıza çıkabilmektedir. Uyku sorunları kişinin yaşam kalitesini oldukça düşürebilmekte, verimini azaltabilmekte, dikkat dağınıklığı ve sinirlilik hali gibi durumlara sebebiyet verebilmektedir. İnsan ömrünün yaklaşık üçte birinin de uykuda geçtiğini düşünürsek uyku, oldukça önemlidir ve uyku ile ilgili özellikle sürekli olarak devam eden problemler kişi için rahatsız edici olabilmekte ve gerekirse kişi, tedaviye yönlendirilebilmektedir. Tabi şunu belirtmekte fayda var ki herkesin zaman zaman uyku düzeni bozulabilir ancak bu, kişinin uyku bozukluğu olduğu anlamına gelmeyebilir.
Uyku Bozukluğu Belirtileri?
- Uyuyamama ya da aşırı uyuma
- Horlama
- Uykuda nefes problemleri ve burun tıkanıklığı yaşama
- Sık tuvalete çıkma
- Uykuda aşırı terleme
- Uykuda ağız kuruluğu
- Reflü
- Günün yorgunluğunu atamama, yorgun uyanma, verimsiz bir uyku çekme
- Çabuk sinirlenme, konsantrasyon bozukluğu, dikkat dağınıklığı, cinsel istekte azalma gibi durumlar
Uyku Bozukluğu Çeşitleri Nelerdir?
Temel olarak çok az uyuma (insomni), aşırı uyuma (hipersomni), yirmi dört saatlik (sirkadiyen) düzen ile ilgili uyku-uyanıklık bozuklukları, parasomniler ve diğer uyku bozuklukları olarak ele alınabilmektedirler.
Uyku Problemi Hangi Hastalığın Belirtisi?
Uyku problemi tek başına görülebileceği gibi başka hastalıklarla birlikte görülme olasılığı da oldukça fazladır ve kimi hastalıkların belirtisi olarak ele alınabilmektedir. Uyku problemleri, tiroit hastalıkları, diyabet gibi organik hastalıkların belirtisi olabileceği gibi depresyon, madde ve ilaç kötüye kullanımı gibi durumların da belirtisi olabilmektedir. Bu nedenle uyku probleminin kaynağını anlamak için gerekli tahlilleri de yaptırarak bunları da göz önünde bulundurmak, teşhisi doğru koyabilmek adına oldukça önemli olacaktır.
İnsomni (Çok Az Uyuma): Bu kişilerin uykuları çok kısa ve huzursuzdur. Uyuma koşullarının sağlanmış olmasına rağmen kişinin uykuya dalmada ya da uyku durumunu devam ettirmede güçlük çekmesiyle karakterize bir rahatsızlıktır. Bu kişiler uyusa dahi genellikle uykuları çok sık bölünür ve uyandıklarında da tekrar uyuyakalmakta güçlük çekerler. Uyku bozuklukları arasında en sık görülen çeşit insomnidir.
Hipersomni/Hipersomnolens (Aşırı Uyuma): Geceleri normal sürede (en az 7 saat) uyunmuş olmasına rağmen uykuya alamama ve gündüzleri de uykulu olmaya devam etme, ani uyandırılmalarla tam olarak uyanamama hali içerisinde olma ile karakterize bir rahatsızlıktır. Kişi uyanmakta çok zorluk çeker ve bu durum uyku sarhoşluğu olarak da adlandırılabilmektedir.
Uykuda Solunum Bozuklukları
Tıkayıcı Uyku Apnesi Hipopnesi: Hipopne, aralıklı ve hafif nefes almak anlamına gelmektedir. Gece yaşanılan solunum problemlerinden dolayı (solunumda uzun süreli durma ardından yüksek sesli horlama) kişi gündüz de uykusunu alamamış halde uyanabilmektedir.
Merkezi Uyku Apnesi: Apne, basitçe nefes alamamak anlamına gelmektedir. Kişinin diyaframı dinlenmeye girer ve kişi, nefes alamaz. Yaygın olmasa da horlama da bu duruma eşlik edebilir.
Uykuda Periyodik Uzuv Hareket Bozukluğu
Uyku saatine doğru özellikle bacaklarda görülen ancak zaman zaman kollarda da görülebilen ve giderek artan rahatsızlık, huzursuzluk, kasılma ve hareket ettirme isteği şeklinde ortaya çıkabilen rahatsızlığa “huzursuz bacak sendromu” denir.
Bir başka uykuda uzuv hareket bozukluğu olarak adlandırabileceğimiz durum da gece boyunca ayakların periyodik olarak ve istem dışı kasılmaları ile karakterize olan durumdur.
Bu kişiler, sabahları uykularını alamamış ve yorgun halde uyanabilirler. İnsomni hastalarının pek çok şikayeti bu hastaların şikayetleriyle ortaklık gösterebilmektedir.
Uyku Fazı Kayması
Uyku zamanlamasıyla ilgili bir problemdir. Kişilerin içsel yani biyolojik uyku-uyanıklık saatleriyle çevresel uyku-uyanıklık saatlerinin birbirine uymadığı zamanlarda karşımıza çıkmaktadır. Örneğin bu kişiler herkes uyanıkken (genelde gündüzleri) uyumaya meyillilerken herkes uyurken ise (genelde geceleri) uyanmaya meyilli olabilmektedirler. Çoğunlukla vardiyalı çalışanlarda, uyku düzeni bozuk insanlarda ve gündüzleri çoğunlukla uyuklayan yaşlılarda görülebileceği gibi kalıtsal bir yönünün olduğu da söylenmektedir.
