Sağlıklı bir hayat için en gerekli şeylerden biri egzersizdir. Ancak pek çok şeyin olduğu gibi egzersizin de fazlası zararlıdır. Kişilerde egzersiz yapmakla ilgili sağlıksız bir takıntı meydana geldiğinde bağımlılık oluşabilir. Diğer bağımlılıklarda olduğu gibi egzersiz bağımlılığında da uç davranışlar ve sağlıksız etkiler mevcuttur. Hastaları bu bağımlılığa genelde fiziksel görünümleri hakkındaki düşünceler iter. Saplantılı bir şekilde çalışan egzersiz bağımlıları kötü yan etkileri görmezden gelme eğilimlerine sahiptirler. Bu bağımlılık türü yeme bozukluklarıyla bir arada görülebilir.
Egzersiz Bağımlılığı Türleri
Egzersiz bağımlılığı toplumda genelde erkeklerde rastlanılan bir hastalıktır. Genellikle vücut görünümü ile ilgili takıntıların ve yeme bozukluklarının sonucunda ortaya çıkar. İki tür egzersiz bağımlılığı vardır:
- Birincil egzersiz bağımlılığı
- İkincil egzersiz bağımlılığı
Bu bağımlılığın çeşitleri arasındaki en belirgin fark takıntıların ortaya çıkış şeklidir.
Birincil Egzersiz Bağımlılığı
Birincil egzersiz bağımlılığı kişilerde davranışsal bağımlılık türü olarak görülür. Bu hastalarda egzersiz yapma takıntısının yanı sıra herhangi bir zihinsel bozukluk görülmemektedir. Bağımlılığın bu türü daha çok erkeklerde görülür ve endorfine verilen tepkiler sayesinde gelişir. Egzersiz sonucunda ortaya çıkan endorfin kişilerin tatmin olmasını sağlar. Bununla beraber de bağımlılık oluşmaya başlar.
İkincil Egzersiz Bağımlılığı
İkincil egzersiz bağımlılığı birincilden farklı olarak başka zihinsel bozukluklarla birlikte görülür. Bu zihinsel bozukluklar genelde anoreksiye nervoza ya da bulimiya nervoza gibi yeme alışkanlıklarıyla ilgili rahatsızlıklardır. Daha çok kadınlarda görülür ve dış görünüşle ilgili takıntıları da beraberinde getirir.
Egzersiz Bağımlılığının Sebepleri
Egzersiz bağımlılığı genelde vücut imajı bozuklukları sonucu ortaya çıkan takıntılar sebebiyle meydana gelir. Vücut egzersiz faaliyetlerinden sonra endorfin ve dopamin salgılar. Bu hormonlarla birlikte yaşanan coşku hissi de egzersizin keyif verici bir aktiviteye dönüşmesini sağlar. Bu hissi elde edebilmek için sürekli egzersiz yapan kişiler bu durumu sorunları ile başa çıkma mekanizması olarak kullanıyor olabilir. Böylece de egzersiz yapmayı bıraktıklarında mutsuz olacaklarını düşündükleri için bağımlı hale gelirler.
Toplumsal baskı ya da akranlarla uyum sağlayabilme istekleri de kişilere egzersiz yapma takıntısı kazandırabilir. Bu takıntıları kontrol altında tutmak oldukça zordur, bu yüzden kolayca bağımlılığa dönüşürler. Bağımlılıktan kurtulmanın en etkili yolu alanında uzman psikologlardan psikolojik destek almaktır.
Egzersiz Bağımlılığının Etkileri
Egzersiz bağımlılığıyla birlikte oluşabilecek pek çok yan etki vardır. Bu etkiler insanların hayat kalitesini düşürebilir ve pek çok sağlık sorununa yol açabilir. Egzersiz bağımlılığına sahip kişilerde görünen etkiler şunlardır:
- Olumsuz sosyal etkiler
- Endişeli ruh hali
- Olumsuz sonuçlara rağmen egzersiz yapmaya devam etmek
- Yaralanmalara eğilimlilik
- İş hayatında ve ilişkilerde zorlanma
- Kemik ve kas yaralanmaları
- Eklem hasarları
- Kas kütlesi kaybı
- Bağların zedelenmesi
- Tendonların zarar görmesi
- Kadınlarda menstruasyon döngüsünde bozukluklar, adet düzensizliği
- Yeme bozuklukları
Bu yan etkiler için bir önlem alınmazsa ilerledikleri takdirde pek çok sağlık sorunu açığa çıkabilir. Bu nedenle hem egzersiz bağımlılığının hem de bu yan etkilerin bir an önce tedavi edilmesi gerekir. Bu bağımlılık türüne sahip kişiler için en uygun tedavi planları alanında uzman psikiyatristler tarafından hazırlanır. Kişilerin bağımlılık seviyelerine ya da tetikleyicilerine göre farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Egzersiz bağımlıları için en sık uygulanan tedavi yöntemi genelde bilişsel davranışçı terapi yöntemidir. Ek olarak hastalara yeni hobiler, alışkanlıklar ve iyileştirici faaliyetler edindirilerek egzersizlerden uzaklaştırmak gibi yöntemler de uygulanabilir. Egzersiz bağımlılığıyla beraber anksiyete ve depresyon gibi psikiyatrik bozukluklar meydana gelmişse tedavi sürecine ilaçlar da eklenmelidir.