Çalışma hayatı birçokımız için farklılık gösterir. Herkesin çalışma stili ve hızı farklıdır. Hatta bireyin de dönemden döneme yahut işten işe çalışma temposu değişebilmektedir. Bazı durumlarda diğerlerine nazaran daha fazla çalışmak oldukça olasıdır. Ancak sağlıklı ve düzenli çalışmak ile çok çalışmak yani işkoliklik arasında önemli birtakım ayırıcı noktaların bulunduğunu ifade etmek gerekir. Günlük hayatta sıklıkla işkoliklik olarak duyduğumuz iş bağımlılığı aslında sanılanın aksine gerçek bir zihinsel sağlık durumudur. İş bağımlılığının birçok sebebi olmakla beraber genellikle statü ve başarıya ulaşma ya da duygusal stresten kaçma gibi dürtüsel ihtiyaçlardan kaynaklanır. İş bağımlılığı, obsesif kompulsif bozukluk (OKB) veya bipolar bozukluk gibi zihinsel sağlık problemleri ile bir arada gözlemlenebilir.
Diğer bağımlılık türlerinde olduğu gibi iş bağımlılığında da, bağımlılıktan kaynaklanan davranış ve düşünceler durdurulamamaktadır. Yaygın olarak mükemmeliyetçi olarak tanımlanan insanlarda görülür. İşkolik insanları tanımlayan başka birtakım özellikler daha bulunmaktadır. Örneğin işkolikler işi eğlenceye tercih ederler, her zaman ve her yerde çalışma potansiyeline sahiptirler. Bunun yanı sıra son derece azimli ve rekabetçi kişiliklerdir. Öyle ki yaptıkları işi devredemezler ve bir hobiyi potansiyel bir işe dönüştürmek gibi hayatın birçok yönünü ise dönüştürebilirler. Bu bağımlılığa sahip kişiler stresten kaynaklı birçok hastalık, anksiyete, kronik yorgunluk, depresyon gibi sağlık sorunlarına sahip olabilirler.
İş Bağımlılığının Belirtileri
İş bağımlılığının birçok belirtisi bulunmaktadır. Ancak bu belirtileri ayırmak oldukça güçtür. Nitekim kişinin hırslı olması ve buna bağlı olarak davranış göstermesi iş bağımlılığından farklıdır. Aynı zamanda bu belirtileri gösteren kişilerin davranışlarını haklı çıkarma çabası ya da bunu bir bağımlılık olarak görmemeleri de belirtileri tespit etmede ortaya çıkan zorluklardandır. Ancak yapılan araştırmalara göre gözlemlenebilen bazı belirtiler mevcuttur. O belirtiler şunlardır:
- Herhangi bir ihtiyaç olmasa bile vaktin çoğunu ofiste geçirmek
- Daha çok çalışabilmek için uykudan feragat etmek
- Başarı elde etmeyi takıntı haline getirmek
- İşte yaşanabilecek herhangi bir başarısızlıktan yoğun bir korku duymak
- İşe ayrılan süre nedeniyle kişisel ilişkilerde başarısız olmak
- Yaptıkları iş hakkında sürekli olarak savunmacı tavır sergilemek
- İlişkilerden kaçınmanın bir yolu olarak çalışmayı kullanmak
- Basa çıkma mekanizması olarak çalışmayı kullanmak
- Günlük hayattaki sorunlardan kaçınmak için çalışmak
Sayılan bu belirtiler, iş bağımlılığının gösteren belirtiler olsa da her hastada aynı şekilde ya da aynı derecede gözlemlenmez. Bu bağlamda en iyi teşhis için alanında uzman bir psikiyatristten destek almak gerekir.
İş Bağımlılığının Etkileri
İş bağımlılığının birçok olumsuz etkisi bulunmaktadır. Uzun ve yorucu çalışma saatleri kişileri fizyolojik olarak etkilemekte bununla beraber yaşanan stres de psikolojik olarak yıpratmaktadır. Aynı zamanda işte geçirilen vaktin fazla olması sebebiyle kişinin aile hayatı başta olmak üzere sosyal hayatı da oldukça etkilenmektedir.
Bu bağımlılığa sahip kişilerde büyük olasılıkla tükenmişlik sendromu görülür. Yoğun çalışma saatleri kişiyi zihinsel ve fiziksel olarak tüketebilir. Bu tükenmişlik sendromu ile mücadele etmek durumunda kalan kişilerde zamanla depresyon görülmeye başlayabilir. Journal of the American Medical Association’da ifade edilene göre, işkolikliğin sebep olduğu stres, bağışıklık sistemini zayıflatabilmektedir. Bu da kişinin hastalık riskini artırır. Bununla beraber ifade edildiği üzere uzun saatli çalışma süresi evde yaşanabilecek huzursuzlukları tetikleyebilir. Böylece ev hayatında sık sık çatışma ve tartışma yaşanması muhtemeldir.
İş Bağımlılığının Tedavisi
İş bağımlılığının önüne geçebilmek uzun soluklu bir süreci kapsar. Nitekim ilk olarak bağımlılığın belirlenmesi gerekir ki birçok kişi bunu kabul etme aşamasında güçlük çeker. Tüm bu süreç için en uygun yol profesyonel bir yardım almaktır. İş bağımlılığı yaşayan birçok bireye, davranışçı terapiler ya da grup terapi programları uygulanabilir. Böylece kişi benzer sorunlarla mücadele eden diğer insanlarla bağlantı kurabilir ve sağlıklı bir destek kaynağı ile tedavi olabilir. Bununla beraber birebir tedaviler de oldukça faydalıdır. Bilişsel davranışçı terapi yöntemi ve hatta ilaçlar, dürtüleri, kaygıyı ve stresi kontrol altına almaya yardımcı olabilir. Böylece iş bağımlılığının tetikleyici unsurları da tedavi edilmiş olur.
Kişiyi bu profesyonel yardıma yönlendirmek de sürecin önemli bir parçasıdır. Bu nedenle eğer çevrenizde yukarıda bahsedilen belirtilere sahip kişiler görürseniz bu kişileri bir akıl sağlığı uzmanına yönlendirmeniz kişi için oldukça önemlidir.