Madde, ilaca bağlı obsesif kompulsif bozukluk; reçeteli ilaçlar, yasadışı veya belirli toksik maddelerin kullanılması sonucu ortaya çıkar. İlaçlar veya maddelerin etkisi altındayken ya da kullanımdan çekildiklerinde kişiler, OKB semptomları ve davranışları gösterebilirler.

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), bir bireyin ısrarlı, müdahaleci düşünceler veya takıntılara sahip olmasına neden olan bir akıl hastalığıdır. Bu takıntılar, takıntıların neden olduğu şiddetli kaygıyı azaltmak için bireyi genellikle belirli davranışları harekete geçirmeye yönlendirir. Bu noktada bazı ilaçlar ve maddeler obsesif kompulsif bozuklukla ilgili rahatsızlıklara neden olabilir.

Ruhsal Bozuklukların Teşhisi ve İstatistiksel Kılavuzu, Beşinci Baskısı (DSM-V), obsesif-kompulsif bozuklukla ilgili bölümde Madde veya İlaçla Bağlı OKB ve İlgili Bozukluklar için yeni bir kategori içermektedir.

Madde, İlaca Bağlı OKB ve İlgili Bozuklukların Nedenleri

OKB ve diğer ilgili bozukluklarla ilişkili tekrarlayan, müdahaleci düşünceler ve zorlayıcı davranışlar, farklı değişkenlerden etkilenebilir. Bunun yanında, aşağıdakiler dahil çeşitli ilaçlara ve maddelere maruz kalmadan da kaynaklanabilir:

Amfetaminler, genellikle DEHB için reçete edilir veya yasadışı olarak satın alınır ve kullanılır.
Şizofreni için reçete edilen antipsikotikler,
Hipnotikler (reçete) ancak bazen rekreasyon için yasadışı olarak kullanılır.
Sempatomimetikler ve diğer bronkodilatörler,
Antikolinerjikler,
Antikonvülzanlar (epilepsi tedavisinde kullanılır),
Tiroid ilaçları,
Lityum, çeşitli akıl hastalıklarının tedavisinde kullanılır.
Esrar (marihuana),
Kokain ve kristal metamfetamin,
Halüsinojenler (yani LSD, meskalin, psilosibin mantarları),
Fensiklidin (PCP),
Yakıt, boya, sinir gazları, karbon monoksit, kurşun, cıva, organofosfat böcek öldürücüler gibi uçucu ve toksik maddeler

Randevu Talep Et

Madde veya İlaca Bağlı OKB ve İlgili Bozuklukların Belirtileri

Madde veya ilaç kaynaklı OKB semptomları, saf obsesif kompulsif bozukluğun semptomlarına benzer. Madde veya ilaç kaynaklı OKB teşhisi yapılırken dikkate alınan semptomlar ve kriterler şu şekildedir:

Şiddetli, müdahaleci obsesif düşünceler ve/veya zorlayıcı davranışlar (ör. obsesif kontrol, el yıkama, deri yolma, saç çekme, tekrarlayan ritüeller) sergilenir.
Semptomlar, uyuşturucu veya ilaç kullanımından sonraki bir ay içinde başlar. Aynı zamanda OKB anksiyete semptomlarına neden olduğu bilinen bir madde veya ilaçtan kullanıldıktan sonra başlar.
Semptomlar, önceden var olan bir OKB veya maddeye maruz kalmadan önce var olan bozukluktan kaynaklanmaz.
OKB belirtilerinin etkileri, önemli anksiyete ve sıkıntıya neden olarak günlük yaşamda işleyişi bozar.
İlaç tedavisi veya madde kaynaklı OKB, yaygın olarak alkol veya uyuşturucu kullanan kişilerle ilişkilidir. Ancak herhangi birinde de ortaya çıkabilir.
Başvurulan akıl sağlığı uzmanı, tam bir fiziksel muayene yapacak ve tam kan sayımı, ilaçlar ve toksik maddeler için kan ve idrar taramaları gibi uygun laboratuvar testleri isteyecektir.

Madde Kaynaklı OKB ve İlgili Bozuklukların Tedavisi

OKB’ye veya ilgili bozukluğa neden olan, altta yatan madde veya ilaç tedavi stratejisini belirler. Tedavi, OKB’ye neden olduğu belirlenen reçeteli ilaçların durdurulmasını ve farklı bir ilaçla değiştirilmesini içerebilir. Doktor ayrıca OKB ve ilişkili bozuklukların tedavisinde yaygın olarak kullanılan antidepresanlar da reçete edebilir.

İlaçlar, madde kullanımı veya toksinlere maruz kalmanın neden olduğu OKB semptomları, sorumlu madde ortadan kaldırıldıktan sonra tipik olarak azalır. Hatta tamamen ortadan kalkması da mümkündür. Belirtiler, tüm madde veya toksin bireyin vücudunu terk edene kadar devam edebilir. Vücudun maddeyi metabolize etmesi ne kadar sürüyorsa, kişi maddeyi kullanmayı bıraktıktan sonra günler veya haftalarca semptomlar devam edebilir. Bazen ilaçlara ve maddelere maruz kalmanın getirdiği OKB semptomları ve davranışları kaybolmaz. Bu durumda OKB tedavisi, tipik antidepresan ilaç tedavisi ve davranışsal terapinin birleşimidir.