Sizoaffektif bozukluk, sizofreni semptomlari ile duygudurum bozuklugu semptomlarinin bir kombinasyonudur. Yani sanrilarin ve depresyonun ayni anda görülmesi olarak açiklanabilir. Her ikisi de sizofreninin bazi semptomlarini içeren iki sizoaffektif bozukluk türü sunlardir:
- Mani ve bazen majör depresyon ataklarini içeren bipolar tip
- Sadece majör depresif dönemleri içeren depresif tip
Sizoaffektif bozukluk, etkilenen her kiside benzersiz bir seyir izleyebilir. Tedavi edilmeyen sizoaffektif bozukluk; is hayatinda, okulda ve sosyal durumlarda önemli sorunlara yol açabilir. Sizoaffektif bozuklugu olan kisiler, günlük isleyiste yardima ve destege ihtiyaç duyabilir. Tedaviye basvurmak, hastaligin semptomlarini yönetmeye ve yasam kalitesini iyilestirmeye yardimci olabilir.
Sizoaffektif Bozukluk Belirtileri
Sizoaffektif bozuklugu olan bir kisinin duygu durumunda ciddi degisiklikler gözlemlenir. Sizoaffektif bozuklugun bazi psikotik, depresif ve manik semptomlari bulunmaktadir.
1. Psikotik Belirtiler
- Sanrilar
- Halüsinasyonlar
- Düzensiz ve karisik düsünceler
- Garip veya alisilmadik davranislar
- Yavas hareketler
- Mimiklerde ve konusmada duygu eksikligi
- Zayif motivasyon
- Konusma ve iletisim ile ilgili sorunlar
2. Depresyon Belirtileri
- Depresif ruh hali
- Istahsizlik
- Kilo kaybi veya kilo alimi
- Uyku düzeninde degisiklikler
- Enerji eksikligi
- Olagan faaliyetlere ilgi kaybi
- Degersizlik veya umutsuzluk duygulari
- Suçluluk veya kendini suçlama
- Düsünememe veya konsantrasyon saglayamama
- Ölüm veya intihar düsünceleri
3. Manik Belirtiler
- Is, sosyal ve cinsel aktivite dâhil olmak üzere artan aktivite
- Artan ve hizlanan konusma
- Hizli veya birbirine karisan düsünceler
- Uyku ihtiyaci
- Sisirilmis benlik saygisi
- Dikkat daginikligi
- Kendine zarar veren veya tehlikeli davranislar: Çilginca para harcamak, dikkatsizce araba kullanmak veya korunmasiz seks yapmak gibi.
Sizoaffektif Bozukluğu Nedenleri
Sizoaffektif bozuklugun kesin nedeni bilinmemektedir. Bunun yaninda arastirmacilar genetik, biyokimyasal ve çevresel faktörlerin rol oynadigina inanmaktadir.
- Genetik (kalitim): Sizoaffektif bozukluk gelistirme egilimi ebeveynlerden çocuklarina geçebilir. Genis bir ailenin birkaç üyesinde mevcut olabilir.
- Beyin kimyasi: Sizofreni ve duygudurum bozuklugu olan kisiler, beyindeki bazi kimyasallarin dengesizligine sahip olabilir. Nörotransmiterler olarak adlandirilan bu kimyasallar, beyindeki sinir hücrelerinin birbirlerine mesaj göndermesine yardimci olan maddelerdir. Bu kimyasallardaki bir dengesizlik, mesajlarin iletimini engelleyerek semptomlara yol açabilir.
- Çevresel faktörler: Bulgular, viral enfeksiyon, zayif sosyal etkilesimler veya oldukça stresli durumlar gibi belirli çevresel faktörlerin, bozuklugu gelistirme egilimindeki kisilerde tetikleyici olabilecegini göstermektedir.
Sizoaffektif Bozukluk Tamamen Geçer Mi?
Sizoaffektif bozuklugu tamamen geçmez. Bu hastaligi tümüyle ortadan kaldiran bir tedavi biçimi yoktur. Ancak tedavi yöntemleri ile hastaliga dair belirtiler büyük oranda kontrol altina alinabilir. Sizoaffektif bozukluk belirtileri kisiden kisiye büyük ölçüde degisim gösterir. Bu nedenle hafif veya siddetli olabilmektedir. Tedavi yöntemleri de hastaligin seyrine ve semptomlarina göre düzenlenmektedir.
Sizoaffektif Bozukluk Nasil Tedavi Edilir?
Tedavi tipik olarak ruh halini dengelemek ve psikotik semptomlari tedavi etmek için ilaç kullanimini içerir. Ek olarak, psikoterapi (bir tür danismanlik) ve beceri egitimi, kisilerarasi, sosyal ve basa çikma becerilerini gelistirmek için yararli olabilir.
- Ilaç tedavisi: Ilaç seçimi, hastalikla iliskili duygudurum bozukluguna baglidir. Sanrilar, halüsinasyonlar gibi sizofreni ile iliskili psikotik semptomlari tedavi etmek için kullanilan birincil ilaçlara anti-psikotik denir. Duygudurumla ilgili semptomlar ise bir antidepresan ilaç veya lityum gibi bir duygudurum dengeleyici ile tedavi edilebilir.
- Psikoterapi: Terapinin amaci, hastanin hastaligini ögrenmesine, hedefler belirlemesine ve bozuklukla ilgili günlük sorunlari yönetmesine yardimci olmaktir.
- Hastaneye yatis: Sizoaffektif bozuklugu olan çogu hasta ayakta tedavi edilir. Bununla birlikte, özellikle siddetli semptomlari olan veya kendilerine veya baskalarina zarar verme tehlikesi olan kisilerin, durumlarini stabilize etmek için hastaneye kaldirilmalari gerekebilir.
Şizofreni ve Sizoaffektif Bozukluğu
Sizofreni ve sizoaffektif bozuklugu, pek çok açidan birbirine benzer. Ikisinde de halüsinasyon ve sanrilar ortaya çikmaktadir. Ayni zamanda hastalar, algi sorunlarina sahip olabilir ve yanlis inançlara dair içgörüden uzaktir.
Sizofreni, gerçeklikle temas etme yetenegine müdahale eder. Baska insanlarla iliski kurmayi, bir isi devam ettirmeyi ya da kisinin kendine bakmasini engeller. Psikotik semptomlarin yaninda sizofreni hastalari, tutarsiz konusur ve düzensiz davranislar sergilerler. Dikkat daginikligi ve hafiza sorunlari vardir. Yeni bilgileri isleme yeteneginden ve problem çözme becerisinden yoksundurlar.
