Uyum bozukluklari, stresle iliskili olarak yasanan durumlardir. Stresli veya beklenmedik bir olay karsisinda beklenenden daha fazla stres yasarsiniz. Bu durum iliskilerinizde, is hayatinizda veya okulda önemli sorunlara neden olur. Is sorunlari, yeni bir okula baslama, hastalik, yakin bir aile üyesinin ölümü veya herhangi bir yasamsal degisiklik strese neden olabilir. Çogu zaman insanlar bu degisimlere kisa sürede alisabilirler. Ancak bir uyum bozuklugunuz varsa, endiseli veya depresif hissetmenize yol açan tepkiler göstermeye devam edersiniz. Yine de uyum sorununuzun üstesinden kendi basiniza gelmeye çalismak zorunda degilsiniz. Uyum bozuklugunun tedavisi kisa sürebilir ve duygusal temelinizi yeniden kazanmaniza yardimci olabilir.
Uyum Bozuklukları Belirtileri
Belirtiler ve semptomlar, uyum bozuklugunun türüne baglidir ve kisiden kisiye degisebilir. Uyum bozukluklari, kendiniz ve dünya hakkinda nasil hissettiginizi ve düsündügünüzü etkiler. Ayrica eylemlerinizi veya davranislarinizi da etkileyebilir. Uyum bozukluklarinin belirtilerine örnek olarak asagidakiler gösterilebilir:
- Üzgün ve umutsuz hissetmek
- Daha önce zevk aldiginiz seylerden zevk almamak
- Sik sik aglamak
- Endise, gergin veya stresli hissetmek
- Uyku problemleri yasamak
- Istahsizlik
- Konsantrasyon zorlugu
- Bunalmis hissetmek
- Günlük aktivitelerde zorlanmak
- Sosyal hayattan çekilmek
- Ise gitmek veya fatura ödemek gibi önemli seylerden kaçinmak
- Intihar düsünceleri veya davranisi tasimak
Uyum bozuklugunun semptomlari, stresli bir olaydan sonraki üç ay içinde baslar ve stresli olayin sona ermesinden sonra alti aydan fazla sürmez. Bununla birlikte kalici veya kronik uyum bozukluklari, stres etkenleri devam ediyorsa alti aydan fazla sürebilir. Özellikle uzun zamandir issizlik sorunu yasayan kisilerde, uzun süreye yayilabilir.
Hangi Durumlarda Doktora Gitmeli?
Stresörler genellikle geçicidir ve zamanla onlarla bas etmeyi ögreniriz. Uyum bozuklugunun semptomlari, stres azaldigi takdirde iyilesmeye baslar. Ancak bazen stresli olay hayatinizin bir parçasi olarak kalir ya da yeni bir stresli durum ortaya çikarsa, ayni duygusal mücadelelerle yeniden yüzlesirsiniz.
Her geçen gün mücadele etmekte daha çok zorlaniyorsaniz doktorunuzla konusmalisiniz. Stresle daha rahat basa çikmaniza ve hayat hakkinda yeniden daha iyi hissetmenize yardimci olmak için tedavi alabilirsiniz.
Çocugunuzun uyumu veya davranisi hakkinda endiseleriniz varsa, çocugunuzun çocuk doktoru ile konusun.
Uyum Bozukluklarının Nedenleri ve Risk Faktörleri
Uyum bozukluklari, yasaminizdaki önemli degisiklikler veya stres faktörlerinden kaynaklanir. Genetik, yasam deneyimleriniz ve mizaciniz, bir uyum bozuklugu gelistirme olasiliginizi artirabilir. Bazi stres faktörleri de bir uyum bozukluguna sahip olma olasiliginizi artirabilir. Hem olumlu hem de olumsuz stresli olaylar yasadiginizda, bu olaylar sizi bir uyum bozuklugu gelistirme riskine sokabilir. Örnegin:
- Bosanma veya evlilik sorunlari
- Iliski veya kisilerarasi sorunlar
- Emeklilik, bebek sahibi olmak veya yeni bir okula baslamak gibi durum degisiklikleri
- Isini kaybetmek, sevilen birini kaybetmek veya mali sorunlar yasamak gibi olumsuz durumlar
- Okulda veya is hayatinda sorunlar
- Fiziksel saldiri, hayati tehlike veya dogal afet gibi deneyimler
- Tibbi bir hastaliga sahip olmak veya suç orani yüksek bir mahallede yasamak gibi devam eden stres kaynaklari
Uyum Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Uyum bozuklugu teshisi alirsaniz, en yakin zamanda bozuklugunuz için bir tedaviye basvurmaniz gerekecektir. Durumunuza göre kisa süreli bir tedaviye ihtiyaciniz olabilir veya uzun bir süre tedavi görmeniz de gerekebilir. Uyum bozuklugu tipik olarak terapi, ilaç tedavisi veya her ikisinin kombinasyonu ile tedavi edilir.
Terapi, bir uyum bozuklugunun birincil tedavisidir. Doktorunuz veya saglik uzmaniniz bir akil sagligi uzmanina görünmenizi tavsiye edebilir. Bir psikolog veya akil sagligi danismanina yönlendirilebilirsiniz. Bununla birlikte gerekli gördügü durumlarda uzman, sizi bir psikiyatriste sevk edebilir.
Terapiye gitmek, normal bir isleyis düzeyine dönmenizi saglayabilir. Terapistler size duygusal desteklerini sunar ve bu da uyum bozuklugunuzun nedenini anlamaniza yardimci olabilir. Ayni zamanda gelecekte stresli durumlarla basa çikma becerilerinizi gelistirmenize yardimci olabilir.
Uyum bozukluklarini tedavi etmek için kullanilan birkaç çesit tedavi vardir. Bu terapiler sunlari içerir:
- Psikoterapi
- Kriz müdahalesi
- Aile ve grup terapileri
- Uyum bozuklugunun nedenine özel destek gruplari
- Bilissel davranisçi terapi
- Kisilerarasi psikoterapi veya kisa süreli psikoterapi tedavisi
- Online terapi seçenekleri
