Yikici duygudurum regülasyon bozuklugu, genellikle çocuklarda rastlanilan bir durumdur. Asiri sinirlilik ya da öfke kontrol edememe gibi sorunlarin var olmasina yol açar. Bu psikolojik rahatsizlik kontrol altina alinmazsa, klinik bakim gerekebilir. Öfke nöbetleri normal gelisim özellikleri gösteren çocuklar arasinda oldukça yaygin olarak görülür. Ancak yikici duygudurum regülasyon bozuklugu normal çocukluk huysuzlugundan çok daha fazlasidir. Çocuklarin bu duygudurum bozuklugu sebebi ile yasadigi öfkeli patlamalari asiri yogundur. Dolayisiyla bir çocugun hayatinin birçok alaninda sorun olusturabilecek önemli bozulmalara neden olabilir.
Uzman kisiler geçmis dönemlerde çocuklara siklikla bipolar bozukluk tanisi konulmasindan dolayi fazlasiyla endiseliydi. Bu endiseye çözüm olabilmek adina yikici duygudurum regülasyon bozuklugu tanisi gelistirildi. Bu duygudurum bozuklugu, bipolar bozukluktan farkli özellikleri bulunmaktadir. Örnegin manik depresif davranislar sergilemezler. Ek olarak siddetli duygudurum düzensizlikleri yasarlar.
Yıkıcı Duygudurum Regülasyon Bozukluğu Belirtileri
Yikici duygudurum regülasyon bozuklugu, bir çocugun psikolojisini önemli ölçüde bozarak öfke ve asabiyet olusmasina neden olur. Bu siddetli sinirlilik halinin iki belirgin etkisi bulunmaktadir. Bunlardan biri çocugun sik sik öfke patlamalari yasamasidir. Digeri ise bu patlamalar arasinda hemen hemen sürekli olarak mevcut olan kronik, kötü huylu bir ruh haline sahip olmasidir. Yikici duygudurum regülasyon bozuklugu teshisi konulabilmesi için bir çocugun göstermesi gereken belirtiler sunlardir:
- Siddetli ve sik sik tekrarlanan öfke nöbetleri: Bu nöbetler bagirmayi, itmeyi, vurmayi veya nesnelere zarar vermeyi içerebilir. Genelde haftada üç veya daha fazla kez meydana gelirler. Buna ek olarak bazi çocuklar bir hafta daha fazla ya da bir hafta daha az öfke nöbeti geçirebilir.
- Gereginden fazla tepki gösterme: Normal gelisim gösteren bir çocuk istedigi oyunu oynayamadiginda yanindaki kisilere sinirlenerek bagirabilir. Ancak bu taniya sahip bir çocuk fiziksel saldirganlik, asiri ve yogun patlamalar sergileyebilir.
- Çocugun yas seviyesine uygun olmayan öfke nöbetleri: 4 yasindaki bir çocugun yere oturup dakikalarca aglamasi ve çiglik atmasi olagandir. Ancak bunu 13 yasindaki bir çocuktan görmek beklendik bir sey degildir.
- Yikici duygudurum regülasyon bozuklugu tanisi, bu davranislarin siklikla gözlemlendigi kosullarda konulabilir.
Yıkıcı Duygudurum Regülasyon Bozukluğu Nedenleri
Yikici duygudurum regülasyon bozuklugunu meydana getiren etkenler kesin ve net olarak belirlenmemistir. Ancak bu duygudurum bozuklugunun olusmasina zemin hazirlayan bazi etkenler bulunmaktadir. Bu etkenler arasinda çocuklarin genleri, mizaçlari, zihinsel kosullari ve deneyimleri yer alir. Bu duygudurum bozuklugu erken çocukluk döneminde, yani 0-6 yas arasinda daha sik görülmektedir. Buna ek olarak diger psikiyatrik rahatsizliklarla birlikte de görülebilir. Bunlardan en yaygin olani da depresif bozukluklarla birlikte ortaya çikmasidir. Çocugun sahip oldugu mizaç yikici duygudurum regülasyon bozuklugunu meydana getirebilecek bir risk faktörü olabilir. Bu tarz mizaçlara sahip çocuklarda görülen bazi özellikler sunlardir:
- Huysuzluk
- Endise
- Sinirlilik
- Kontrol edilemeyen davranislar
- Istedigini elde edemeyince aglama
- Sabirsizlik
- Itaatsizlik
Yikici duygudurum regülasyon bozuklugu ile alakali olan diger risk faktörleri ise sunlardir:
- Ebeveyn tarafindan yeterince desteklenmeme, ilgi görmeme
- Ebeveynlere belirli bir sebepten dolayi düsman olma
- Zararli madde kullanimi
- Aile içi çatismalarin siklikla yasanmasi
- Okuldaki disiplin sorunlari
Bütün bu faktörler dogrudan yikici duygudurum regülasyon bozuklugunu meydana getirmeyebilir. Ancak bu rahatsizligin gelismesine yol açabilecek zemini hazirlayabilir. O nedenle bu risk faktörlerinin olusmasini önlemek ve bilinçli ebeveynler olarak hareket etmek gerekir.
Ebeveynlerin Yıkıcı Duygudurum Regülasyon Bozukluğu ile Başa Çıkmak İçin Yapabileceği Şeyler
Eger çocugunuzda yikici duygudurum regülasyon bozuklugu oldugunu düsünmenizi saglayacak belirtiler ile karsilasiyorsaniz yapabileceginiz birkaç sey bulunmaktadir. Bunlardan en önemlisi elbette ki bir uzman ile görüserek psikolojik destek almaktir. Danisacaginiz uzmanlar hem sizin hem de çocugunuz için en uygun tedavi planini hazirlayacaktir. Yazinin bu kisminda sizlere önerecegimiz hiçbir sey bu durumu tedavi etmek ve sorunu kökten çözmek için yeterli olmayacaktir. Bu öneriler ancak risk faktörlerini ya da belirtilerin etkisini azaltmayi saglamaya yöneliktir. Buna ek olarak her ebeveynin bilmesi ve uygulamasi gereken seylerdir. Bahsi geçen durumla daha etkili bir sekilde basa çikabilmenizi saglayacak öneriler sunlardir:
- Çocugunuzun belirli ortamlar ya da durumlar karsisinda öfke nöbeti geçirme olasiligi oldugunu biliyorsaniz bunun önüne geçmeye çalisin. Çocugunuzu onu sinirlendirebilecek ya da öfke nöbetine sürükleyecek durumlardan uzak tutmak bazen yardimci olabilir.
- Çocugunuz fiziksel saldirganlik davranislarina sahipse, evinizdeki tehlikeli nesneleri ulasilamayacak yerlerde tutmaya çalisin.
- Çocuklariniz uygun olmayan davranislar sergilediginde onlara ceza vermek yerine ödüllerini geri çekin. Örnegin “Esyalarina zarar verirsen, arkadaslarinla oynayamazsin.” demek yerine “Esyalarina zarar verirsen, sana yenilerini almayiz.” demeyi deneyin.
Bu öneriler durumu kontrol altinda tutabilmeniz için zaman zaman sizlere yardimci olacaktir. Ancak en etkili çözüm için bir psikologa basvurmayi unutmayin.
